5245. Án văn
Án văn
Nguyễn Thông
 |
Nguyễn Hữu Đang (trái) và nhạc sĩ Văn Cao tại
Lễ kỷ niệm 65 năm thành lập Báo Lao Động 14/8/1994. Ảnh: Nguyễn Đình Toán
|
PNTB: Nguyễn Thông viết về vụ Nhân văn giai phẩm. Mình viết về cái 'nọc' của nó mấy chục năm sau ở địa phương. Thế mới biết nó ngấm ghê thật! Vạ bút . PNTB.
(NT)Nhân chuyện bác Việt Phương, tác giả tập thơ nổi tiếng Cửa mở rời cõi nhân sinh hôm qua (6.5.2017), sực nhớ đến những vụ án văn ở xứ này.
(NT)Nhân chuyện bác Việt Phương, tác giả tập thơ nổi tiếng Cửa mở rời cõi nhân sinh hôm qua (6.5.2017), sực nhớ đến những vụ án văn ở xứ này.
Án văn, nói nôm na là những vụ án liên quan đến văn chương, văn nghệ, nhà thơ
nhà văn, văn nghệ sĩ. Có khi nạn nhân chết chỉ do 1 chữ chứ không cần cả bài,
cả tập. Chết mà không biết mình vì sao bị chết.
Phải công nhận xứ ta nhiều án văn, có những án kinh hoàng, thê thảm, đại bi
kịch. Triều Lê Thái Tôn thế kỷ 15, con người bậc nhất của thời đại là Nguyễn
Trãi đã chết bởi sự ganh ghét, đố kỵ của đám tiểu nhân đắc chí, trong đó có một
phần từ án văn. Kẻ hoạn quan Lương Đăng được vua tin dùng vốn sẵn từ lâu ghét
Nguyễn Trãi nên tìm mọi cớ vùi dập ông. Mỗi điều Nguyễn viết ra đều được Lương
săm soi vạch vòi, Nguyễn có né cách mấy cũng bị quy thành tội. Lời tâu của cụ
Nguyễn Ức Trai về nhã nhạc là ví dụ, chẳng những không được vua lắng nghe mà
còn bị vua xem thường, bỏ qua bởi Lương Đăng đã xúc xiểm, cho rằng Nguyễn Trãi
lên mặt dạy vua, coi thường bậc minh quân, bôi xấu thời đại dưới sự cai trị của
đấng thiên tử chí tôn… Một khi vua đã loại ai đó ra khỏi mắt khỏi óc thì người
đó chỉ còn cách chết. Vì vậy, thời điểm Nguyễn Trãi và 3 họ lên đoạn đầu đài
cũng là lúc báo hiệu triều đại nhà Lê bắt đầu lung lay mục ruỗng, chỉ còn chờ
ngày sụp đổ. Khi Lê Tư Thành lên ngôi, hiệu Lê Thánh Tông, ông ta đã cố hết sức
giữ vững cơ nghiệp ông cha, trong đó có việc chiêu tuyết, giải oan cho Nguyễn
Trãi nhưng dù gì đi chăng nữa thì án oan Nguyễn Trãi đã thành vết nhơ cực kỳ tệ
hại trong lịch sử dân tộc, trong triều đại nhà Lê có nhiều chiến công hiển hách
chống ngoại xâm, giải phóng dân tộc.
Thời tôi sống, từ lúc trẻ thơ học trong nhà trường tới khi lặn
ngụp mưu sinh trong cõi đời, tôi đã nghe, đã chứng kiến nhiều án văn, có những
vụ cho đến bây giờ vẫn là dấu hỏi lớn của lịch sử. Có những vụ, văn chương vốn
dĩ vô tình nhưng qua bàn tay kẻ thủ ác đã vùi dập, giết hàng loạt người lương
thiện, trong đó có những con người đẹp đẽ, tài hoa bậc nhất thời đại. Vụ Nhân
văn giai phẩm là ví dụ điển hình.
Ai muốn biết bản chất vụ án văn Nhân văn giai phẩm, chả cần tìm đâu xa, chỉ cần
vào đọc địa chỉ Facebook của nhà văn Thái Kế Toại là rõ. Ông Toại là công an
văn hóa, hàm đại tá, công tác tại A25 (cục chuyên về văn hóa tư tưởng của Bộ
Công an), được giao thụ lý hồ sơ vụ án văn này. Nhưng càng tìm hiểu, đi vào góc
khuất, khám phá ra những điều mà nhà cai trị cố tình che giấu, ông Toại càng thấy
đó là tấn bi kịch văn nghệ kinh hoàng, oan sai, oan trái, không chỉ tàn hại một
thế hệ văn nghệ đầy công tích trong chiến tranh chống Pháp mà còn phủ cái bóng
thảm khốc đen tối của nó ám ảnh cả nền văn nghệ dân tộc suốt thời gian dài về
sau. Những số phận đại bi kịch như Phan Khôi, Trương Tửu, Nguyễn Hữu Đang, Trần
Đức Thảo, Lê Đạt, Trần Dần, Phùng Quán, Hoàng Cầm, Đào Duy Anh, Tử Phác, Đặng
Đình Hưng, Nguyễn Bính, Hữu Loan, Trần Duy, Văn Cao, Cao Xuân Huy, Cao Xuân
Hạo, Phan Ngọc, Nguyễn Sáng, Phùng Cung … đã thành mồi ngon cho chiếc máy chém
khát máu trí thức của bộ máy cai trị. Dính án, nói theo kiểu Nam Cao, cuộc đời
họ cứ mòn đi, mục đi, không có lối thoát, kể cả trong nhà tù đằng đẵng 15 năm
như Nguyễn Hữu Đang, hay được tại ngoại như Phan Khôi, Trương Tửu...
Nghĩ
lẩn mẩn, nếu những con người tinh hoa ấy không bị dòng thác cách mạng tàn bạo
kia vùi dập xuống tận bùn đen thì số phận dân tộc này chắc chắn sẽ khác rất
nhiều. Dù mãi về sau, “người ta” cũng âm thầm sửa sai, lặng lẽ phục hồi danh
dự, ban phát đền bù cho người này người nọ nhưng đó cũng chẳng qua là động tác
vớt vát cứu vãn uy thế của nhà cầm quyền chứ cũng chả phải phục thiện, ăn năn
hối lỗi gì. Điều dễ nhận thấy nhất là cho đến bây giờ, chính quyền chưa hề
chính thức lên tiếng xin lỗi về vụ Nhân văn giai phẩm, cũng như chưa hề có cuộc
xin lỗi đầy đủ những nạn nhân của cuộc cải cách ruộng đất long trời lở đất mà
họ đã tiến hành.
Tôi được biết tới vụ Nhân văn giai phẩm khi đã hơn 10 tuổi, lúc miền Bắc bước
vào cuộc chiến tranh chống lại máy bay Mỹ. Không biết ai đã cho thày tôi cuốn
tạp chí (bị mất bìa nên tôi cũng không nhớ là tạp chí gì), số tổng kết cuộc đấu
tranh chống lại nhóm phá hoại Nhân văn giai phẩm. Đọc những bài của Tố Hữu,
Hoàng Trung Thông, Nguyễn Công Hoan, Như Phong… bốc lên mùi binh khí binh đao,
sắt máu, tanh tưởi, hận thù, giờ nhớ lại vẫn rùng mình. Ngay lúc này đây, trên
tay tôi là cuốn Phấn đấu vì
một nền văn nghệ xã hội chủ nghĩa của
ông Tố Hữu, trùm văn nghệ cách mạng, một trong những thủ phạm chính của vụ Nhân
văn giai phẩm. Trong bài Qua
cuộc đấu tranh chống nhóm phá hoại Nhân văn giai phẩm trên mặt trận văn nghệ,
ông Lành có viết: “Lật bộ áo Nhân văn - Giai phẩm thối tha, người ta đã thấy cả
một ổ phản động toàn những mật thám, gián điệp, lưu manh, trốt-kít, địa chủ, tư
sản phản động, quần tụ trong những tổ quỷ với những gái điếm, bàn đèn, sách báo
chống cộng, phim ảnh khiêu dâm” (trang 84, sách đã dẫn, NXB Sự Thật, 1982). Còn
ông Nguyễn Công Hoan chửi cụ Phan Khôi "Nhắn bảo Phan Khôi khốn kiếp
ơi/Thọ mi mi chúc chớ phiền ai/Văn chương, đù mẹ thằng cha bạc/Tiết tháo, tiên
sư cái mẽ ngoài/Lô gích, trước cam làm kiếp chó/Nhân văn, nay lại hít gì
voi/Sống lâu thêm tuổi cho thêm nhục/Thêm nhục cơm trời chẳng biết toi"
(bài này có trong cuốn tạp chí mất bìa, đọc xong mấy anh em tôi thích quá, thấy
chửi đã quá, khổ, hồi ấy trẻ con nào có biết gì).
Nếu đúng như ông Tố Hữu và những đồng chí của ông kết án những “gián điệp, lưu
manh, gái điếm” của phong trào Nhân văn giai phẩm thì có lẽ nhà cai trị đã hoàn
toàn sai lầm khi phục hồi cho họ, thậm chí còn trao cả Giải thưởng Hồ Chí Minh
hoặc Giải thưởng Nhà nước cho những “lưu manh, gái điếm” này. (còn tiếp)
Nguyễn Thông
-------------------------------------------------
Xem thêm:
Một số văn nghệ sĩ trong phong trào NVGP (trích Bách khoa toàn thư mở Wikipedia)
Nhận xét