5912. Chuyện lớn hơn cái tát
Chuyện lớn hơn cái tát
Tác giả: Phạm Quang Long
Đáng lo hơn nhiều lần chuyện cô giáo trừng
phạt học trò là tìm ra cách ứng xử phù hợp với một hành vi mà theo tôi không hề
nhất thời và bột phát.
Tôi không té nước theo mưa hay như có người
bảo giờ đã rút chân ra khỏi vòng rồi, nói thế nào chả được. Tôi muốn bàn đến
chuyện này một cách nghiêm chỉnh.
Không ít người đã lên án ngành giáo dục
bằng những lời lẽ phẫn nộ. Điều ấy đúng nhưng chưa công bằng. Giáo dục không
phải là một vương quốc riêng. Nếu giáo dục (cũng như văn hoá) làm được tất cả
những điều tốt đẹp, chống được tham nhũng, ngăn được sự tha hoá của con
người... thì những ngành khác nên nghỉ khoẻ, chỉ để lại hai ngành này thôi. Nói
thế để thanh minh rằng có một ông Bộ trưởng giỏi hơn ông Nhạ mười lần bây giờ
cũng không giải quyết được những căn bệnh trầm kha của giáo dục hiện nay. Nhưng
ngành vẫn phải phấn đấu để loại trừ những cái xấu, cái ác là chuyện đương nhiên
vì đó là nhiệm vụ xã hội đã giao cho ngành.
Ngành giáo dục từ lâu rồi đã nhiễm căn bệnh
giả dối của xã hội. Thành tích ít, báo cáo nhiều, khuyết điểm thì che chắn,
người ít năng lực nhưng giỏi thứ khác thì được cử vào các vị trí chủ chốt và
phải cố có chỉ tiêu đẹp theo ý lãnh đạo địa phương, ngành nên mất thực chất.
Rất nhiều phong trào được phát động, rất nhiều kết quả được báo cáo rất hay
nhưng thực chất không thế. Cô giáo chỉ huy cả lớp học trò tát một trò bởi nói
tục “ làm mất thành tích của lớp”. Không ai phản đối chuyện giáo dục học trò,
kể cả phạt, nhưng phạt kiểu ấy có nguyên nhân từ những chính sách xã hội khác
như chọn người vào nghề Sư phạm, cách giáo dục từ nhà trường, cách quản lý xã
hội hỏng... Sai của cô chỉ là kết quả hoặc có nguyên nhân từ nhiều sai phạm
khác của ngành và ngoài ngành. Cô chỉ là một nhân tố của cơ chế ấy. Nói bằng
ngôn ngữ quan toà thì cô vừa là tội nhân, vừa là nạn nhân. Có người sẽ cãi: sao
người ta không thế mà cô lại thế? Đó chỉ là cá biệt. Cá biệt, đúng vậy. Nhưng
cá biệt này phản ánh cái xuống cấp phổ biến của nhân cách. Cô này cũng giống cô
cho trò uống nước khăn lau bảng vì cho mình có quyền hành xử thế. Đó là triết
lý giáo dục sai lầm. Rộng ra là cách tổ chức và quản lý xã hội còn nhiều khuyết
tật.
Hai hôm nay truyền thông đưa tin nhà trường
điều tra việc cô giáo cho cả lớp tát học trò nói tục theo cách cho trẻ viết
phiếu trả lời để trường căn cứ vào đó mà kết luận. Xem bảng hỏi do trường nêu
và báo cáo của trường gửi cấp trên( qua mạng) tôi như không tin vào điều có
thật cay đắng này. Hai văn bản ấy không chỉ thể hiện sự kém cỏi của người quản
lý mà nó chứng tỏ người ta đã lệch lạc ghê gớm. Bắt trẻ em trả lời như vậy thể
hiện người ta đã nghĩ sẵn và nghĩ kỹ cách làm thế nào để chứng minh chuyện ấy
không có gì nghiêm trọng và chỉ là sai sót của cá nhân chứ không phải để sửa
chữa lỗi lầm. Họ là những khuyết tật của một thứ văn hoá sai lầm, thứ văn hoá
không vì con người, không tôn trọng con người.
“Trẻ em như búp trên cành”, trẻ em là tương
lai của chúng ta. Trẻ em bị giáo dục như thế, sẽ thành người lớn theo kiểu nào?
“ Sóng trước đổ đâu, sóng sau đổ đấy”, nỗi lo là vì vậy. Điều đáng lo hơn không
ở cái tát mà đáng lo hơn nhiều là những người liên quan ứng xử như thế nào, các
đấng bậc hoạch định chính sách vì con người nghĩ và hành động thế nào về vấn đề
này? Những gì nói ra rất hay, nhưng trong tổ chức thực hiện lại không được như
thế. Các cụ dạy rồi “không biết lo cái lo xa sẽ phải đối mặt với cái khó gần”
không còn là chuyện xa xôi mà là chuyện hàng ngày. Thấy mới tin, thấy mới yêu,
chỉ nghe thôi mà cứ bảo phải tin, phải yêu thì còn phân vân lắm. Bởi đã quá
quen với cảnh “nói dzay mà không phải dzay” rồi.
Lỗ Tấn trong một truyện ngắn kêu gọi “ hãy
cứu lấy trẻ em”. Ông kêu vậy là vì tương lai dân tộc ông. Tôi nhắc lại lời của
một bậc đại trí liên quan đến trẻ em nhân chuyện tưởng nhỏ mà không nhỏ này.
Nhận xét