5809. Điều gì thúc đẩy cuộc chiến chống tham nhũng ở Việt Nam?
Điều gì thúc đẩy cuộc chiến chống
tham nhũng ở Việt Nam?
Posted
on 06/07/2018 by The
Observer
Tác giả: Lê Hồng Hiệp
Ngày
30/6/2018, Ủy ban Kiểm tra Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam tuyên bố đã khai
trừ Đảng đối với cựu Chủ tịch Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV)
Trần Bắc Hà và cựu chủ tịch MobiFone Lê Nam Trà vì đã có các “vi phạm nghiêm
trọng”. Trong khi ông Hà chịu trách nhiệm về các vi phạm tại BIDV liên quan đến
một vụ gian lận lớn tại Ngân hàng Xây dựng Việt Nam (VNCB), ông Trà chịu trách
nhiệm về một thỏa thuận mua bán doanh nghiệp mờ ám của MobiFone vốn bị cáo buộc
gây thiệt hại cho nguồn vốn nhà nước. Liên quan đến vụ bê bối tại MobiFone, Ủy
ban cũng đề nghị các cơ quan Đảng có thẩm quyền xem xét các biện pháp kỷ luật
đối với Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Trương Minh Tuấn và người tiền
nhiệm Nguyễn Bắc Son.
Bốn quan chức này là những nạn nhân mới
nhất trong chiến dịch chống tham nhũng đang được đẩy mạnh do Tổng Bí thư Nguyễn
Phú Trọng chỉ đạo. Một hội nghị quốc gia để đánh giá chiến dịch tuần trước đã
tiết lộ rằng trong hai năm qua, 490 tổ chức đảng và 35.000 đảng viên đã bị phát
hiện vi phạm luật pháp và quy định của đảng. Trong số đó, 1.300 người, bao gồm
10 cựu thành viên hoặc thành viên đương nhiệm của Ủy ban Trung ương Đảng và một
cựu ủy viên Bộ Chính trị, đã bị xử lý kỷ luật và/hoặc bị truy tố do tham nhũng
và các cáo buộc liên quan.
Quy mô và cường độ chưa từng thấy của chiến
dịch gửi đi một thông điệp mạnh mẽ về quyết tâm của Đảng nhằm làm trong sạch hệ
thống mặc dù động thái này có thể được diễn giải bởi một số nhà quan sát như là
một chiến thuật nhằm thanh trừng các đồng minh và cộng sự của cựu Thủ tướng
Nguyễn Tấn Dũng. Thật vậy, bốn quan chức nói trên là những người mới nhất trong
một loạt các chính khách và quan chức doanh nghiệp nhà nước cấp cao có liên hệ
thân thiết với ông Dũng trở thành nạn nhân của chiến dịch.
Tuy nhiên, nếu nhìn sát hơn vào chiến dịch
cũng như lai lịch của các quan chức này có thể thấy nhận định trên không được
hậu thuẫn bởi các chứng cứ thuyết phục. Thứ nhất, mặc dù các quan chức này đúng
là có mối liên hệ với ông Dũng, hành vi tham nhũng của họ đã được chứng minh là
có thật, trong đó những người như cựu ủy viên Bộ Chính trị Đinh La Thăng hay
quan chức hãng PetroVietnam Trịnh Xuân Thành đã bị đưa ra truy tố và xét xử.
Thứ hai, các nạn nhân tiêu biểu của chiến dịch cho đến nay có xuất thân khác
nhau, bao gồm các quan chức chính quyền địa phương và trung ương, các giám đốc
điều hành doanh nghiệp quốc doanh, quan chức ngân hàng, các tướng lĩnh, sĩ quan
công an và quân đội. Quan trọng hơn, phần lớn trong số họ dường như không có
mối liên hệ rõ ràng với ông Dũng. Thứ ba, Quốc hội hồi tháng 6 đã thảo luận sửa
đổi Luật Phòng chống Tham nhũng nhằm đối phó với tham nhũng cả trong lĩnh vực
tư nhân, do đó mở rộng phạm vi áp dụng của chiến dịch chống tham nhũng.
Do đó, có thể nói chiến dịch chủ yếu được
thúc đẩy bởi những nỗ lực của Đảng Cộng sản Việt Nam nhằm giảm trừ tham nhũng
hơn là vì đấu đá chính trị nội bộ mặc dù chiến dịch cũng đã giúp củng cố quyền
lực của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và các đồng minh của ông. Một bằng chứng
khác cho nhận định trên là việc ông Trọng vẫn duy trì một mối quan hệ có vẻ
thân tình với ông Dũng bất chấp các tin đồn về căng thẳng giữa hai người, đặc
biệt là trước thềm Đại hội Đảng lần thứ 12 hồi năm 2016. Tại tang lễ của cố Thủ
tướng Phan Văn Khải hồi tháng 3 và phiên khai mạc Quốc hội hồi tháng 5/2018,
trong khi ông Trọng phần lớn làm ngơ Chủ tịch nước Trần Đại Quang thì ông
được thấy vẫn thường xuyên quay sang và trò chuyện thân mật với ông Dũng.
Chiến dịch chống tham nhũng dưới sự giám
sát của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng kể từ năm 2016 là một diễn tiến quan trọng
trong nền chính trị Việt Nam. Chiến dịch này thậm chí có thể được xem là một
trong những di sản quan trọng nhất của ông Trọng sau khi ông nghỉ hưu vào năm
2021. Là người đứng đầu Đảng, sứ mệnh then chốt của ông Trọng là duy trì sự cầm
quyền của Đảng. Đấu tranh chống tham nhũng, vốn được Đảng coi là một mối đe dọa
sống còn đối với sự tồn vong của chính mình, vì vậy là một nhiệm vụ trọng yếu
đối với ông Trọng cũng như Đảng.
Chiến dịch chống tham nhũng cho đến nay đã
cho thấy ý chí chính trị mạnh mẽ của Đảng trong việc đối phó với tham nhũng và
khôi phục được một số niềm tin của công chúng vào vai trò cầm quyền của Đảng.
Tuy nhiên, vẫn chưa rõ chiến dịch này có thể được duy trì trong bao lâu và liệu
Đảng cũng có thể giảm được tham nhũng ở các cấp chính quyền thấp hơn hay không,
điều đang ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống hàng ngày của người dân và các
doanh nghiệp. Nếu không, cho dù động lực của cuộc chiến chống tham nhũng hiện
tại là gì, rốt cuộc nó cũng sẽ được người dân nhìn nhận như là một sô diễn
chính trị mà thôi.
Một bản tiếng Anh của bài viết đã được đăng trên ISEAS Commentary
với tựa đề “Vietnam’s Anti-Corruption Campaign: How much is it
about Political Infighting?”
Nhận xét