5588. Chữ Mụ trong tiếng Việt và văn hóa Việt
Chữ Mụ trong tiếng Việt và văn
hóa Việt
Chu
Mộng Long
Rốt
cuộc, người ta kỷ luật và phạt “em” bác sĩ Hoàng Công Truyện chỉ vì cái tội gọi
Bộ Trưởng Y tế là Mụ. Bởi những nội dung khác: không xuống cơ sở nên chưa hiểu
hết nỗi khổ cuả bác sĩ tuyến dưới, chưa tham mưu tốt về vấn đề an ninh của bệnh
viện là những nội dung chân thực và mang tính góp ý xây dựng.
Một số
báo nhấn mạnh chữ “Mụ” và chính chữ này bị xem như một sự xúc phạm Bộ trưởng.
Một giáo viên ở Đăk Lăk có tên Lê Văn Đức vừa bình luận (trên trang bọ Nguyễn
Quang Vinh) như
đinh đóng cột rằng, dùng chữ Mụ để xưng hô là xúc phạm quá đáng. Anh ta dẫn
chứng cổ tích: “mụ dì ghẻ độc ác”, “mụ hàng cá”… được dùng với hàm nghĩa chỉ
người đàn bà tham lam, độc ác!
Nếu quả
thật Bộ Y tế, Sở Thông tin và Truyền thông, Sở Y tế và Công an Thừa Thiên Huế
phạt tội “em” Truyện chỉ vì dùng từ Mụ để xưng hô với Bộ trưởng thì tôi khẳng
định chắc chắn luôn, rằng bốn cái cơ quan ấy có trình độ quan trí đến mức báo
động đỏ. Vô văn hóa và vô đạo đức có thể gây nguy hiểm cho xã hội và ảnh hưởng
đến sự tồn vong của chế độ.
Mụ là
từ gốc Hán (妈), còn có âm đọc là Ma, (Ma Ma, đồng nghĩa,
đúng ra là lớn nghĩa hơn Mẫu 母), nghĩa gốc là mẹ ruột, kể cả gọi cho người
vú nuôi, sau đó gọi chung cho người phụ nữ đã có con hoặc đứng tuổi. Nói chung
Mụ là từ xưng hô thể hiện sự kính trọng đối với các bà mẹ.
Trong
tín ngưỡng thờ Mẫu (hay Mụ), có huyền thoại về 12 bà Mụ giúp Trời nặn nên con
người; sau trở thành các bà Tiên phù trợ sự sinh nở, còn gọi là Mụ Nặn. Ngày
xưa, trong dân gian, những người đỡ đẻ đều gọi là Mụ bằng tất cả sự tôn kính.
Mụ là
một biểu tượng về quyền lực sinh nở trong văn hóa dân gian. Chùa Thiên Mụ tại
Huế còn gọi là chùa Thiên Mẫu, gốc Chăm, cũng mang ý nghĩa như vậy.
“Em”
bác sĩ gọi Mụ Bộ trưởng là quá mức tôn kính trong nghĩa văn hóa tín ngưỡng ấy.
Xem sự
xưng hô bằng Mụ là xúc phạm, bôi nhọ Bộ trưởng chỉ khi bà Bộ trưởng đang là gái
tơ và mãi mãi không muốn làm mẹ (!?)
Anh
chàng giáo viên Lê Văn Đức trên kia cũng hàm hồ khi dẫn chứng “mụ dì ghẻ”, “mụ
hàng cá” để gán cho nghĩa “tham lam, độc ác”. Anh dẫn chứng như vậy thì chữ
Vua, chữ Tướng cũng thành xúc phạm: “Vua ăn mày”, “Tướng cướp”… Thậm chí Đảng
với nghĩa là một tổ chức cũng thành xấu: “Đảng tặc”, “Đảng cướp”… Tôi đồ rằng
anh ta là giáo viên mà không biết cấu trúc một cụm từ có danh từ và định ngữ
nên cứ phán bừa. Dốt mà tỏ ra nguy hiểm là ở chỗ đó! Khổ thân học trò nào đang
học anh giáo này.
Đó là
tôi nói về văn hóa. Vô văn hóa thì kéo theo vô đạo đức, dẫn đến hiếp người quá
đáng. Mà có đến bốn cơ quan quyền lực cùng hiếp một bác sĩ như hiếp một em học
sinh tiểu học làm cho em học sinh ấy khóc lóc van xin đến tội nghiệp. Làm cho
trí thức trở nên hèn mạt, ti tiện, hủy hoại nguyên khí của quốc gia là tội không
thể dung tha!
Cuối
cùng thì tôi nói về văn hóa – đạo đức cách mạng. Hồ Chí Minh dạy: Cán bộ là đầy
tớ (công bộc) trung thành của nhân dân. Câu này chắc chắn cán bộ thuộc làu làu
vì năm nào cũng tổ chức học tập và làm theo gương tư tưởng, đạo đức Hồ Chí
Minh. Với đạo đức – văn hóa ấy, “em” bác sĩ Truyện có gọi bà Bộ trưởng Y tế là
“con ở”, “con sen” cũng không thể gọi là xúc phạm, bôi nhọ vì gọi đúng tư cách
cán bộ cách mạng, trừ phi các đảng viên cộng sản chỉ thuộc lời dạy của lãnh tụ
ở đầu môi chót lưỡi, còn thực tâm thì luôn nghĩ mình là ông cố nội của nhân
dân!
Nói
thẳng với bà Bộ trưởng Y tế, và không chỉ với bà, rằng cán bộ nào không chịu
làm công bộc của nhân dân thì hãy từ chức về làm nhân dân, tức làm chủ, để
không bị ám thị bị “xúc phạm” hay “bôi nhọ” nữa!
Tôi
hoan hô Bộ trưởng Trương Minh Tuấn sáng suốt. Huế buộc phải rút quyết định xử
phạt và phải xin lỗi “em bác sĩ”, kể cả xin lỗi toàn dân vì đã xúc phạm nhân
dân!
“Thêm
bằng chứng” về tội của “em” bác sĩ Truyện thì chưa thấy, nhưng bằng chứng bức
hiếp, xúc phạm nhân dân, coi nhân dân như thù địch của 4 cơ quan trên thì rành
rành, Bộ trưởng Tuấn ạ. Đề nghị xử phạt 4 cơ quan này mới đảm bảo sự công bằng.
Đến đây
thì tôi hoàn toàn đồng ý thành lập Viện Văn hóa – Đạo đức để huấn luyện, tức
thuần hóa cán bộ đảng viên, giúp họ đảm bảo tư cách văn hóa – đạo đức mà làm
đầy tớ tốt của nhân dân!
Bởi sự
ứng xử tùy tiện vô văn hóa, vô đạo đức của cán bộ đã làm thay đổi chế độ, tức
cái nhà nước do dân làm chủ mà hàng triệu người đã ngã xuống để dựng nên đang
có nguy cơ bị tiêu vong với mấy ông bà này!
————
(*) Chữ
“huấn luyện”, tôi dùng lại của ông Nguyễn Trọng Phúc, nguyên Viện trưởng Viện
Lịch sử Đảng khi đề xuất lập Viện Đạo đức học để huấn luyện đạo đức cán bộ.
Nhận xét