5374. Lỗi 404: Đừng lấy tay che mặt trời
Lỗi 404: Đừng lấy tay che mặt trời
Lê Ngọc Sơn
PNTB: Thỉnh thoảng trong “tìm kiếm” thông tin, nhấn một đường link nào đó, bỗng xuất hiện mấy chữ “Lỗi 404 !” Bực mình nhưng chỉ nghĩ đơn giản là bài báo này ngoẻo rồi, chứ không rõ lý do. Hóa ra: đây chủ yếu là hành vi hèn hạ của những thế lực hắc ám. Thật buồn cho cái “mảnh đất lắm người nhiều ma” này…Thế mới biết, ở xứ ta bây giờ nhiều chuyện khác người !
--------------------
( Người đô thị ) - 404 là “lỗi” thường gặp của các tờ báo ở Việt Nam, thường được gọi vui
là “tứ bất tử”, để chỉ tình trạng một bài báo nào đó bỗng dưng... bất đắc kỳ
tử. Đằng sau triệu chứng 404 này liệu có phản ánh một căn bệnh nào đó của xã
hội đương đại?
Việc 404 xuất hiện dày đặc và liên tục
trong rất nhiều vụ việc có sự dấn thân của báo chí cho thấy một thực trạng đáng
lo ngại về sự can thiệp vào sự chuyên nghiệp của báo chí. Có hai nguyên nhân
chính dẫn đến hiện tượng này: lỗi chuyên môn, tác nghiệp, bài báo sau khi đăng
lên đã được phát hiện các sự cố và buộc phải gỡ bỏ; sự can thiệp của những nhóm
lợi ích kinh tế/chính trị, muốn làm sai lệch hoặc che giấu sự thật để đoạt lợi
(về tiền bạc, danh dự, trốn tránh trách nhiệm pháp lý). Với những người làm nghề
báo lâu năm, đặc biệt là ở cấp quản lý (ban biên tập), thì hầu hết cho rằng lỗi
404 xuất phát từ nguyên nhân thứ hai - sự nhúng tay của một bộ phận nào đó có
thế, có quyền, và cả... có tiền.
“QUYỀN” là thứ mà kẻ nắm trong tay công
vụ có thể dùng nó để can thiệp hoặc gây ảnh hưởng đến các tờ báo, hoặc sinh
mệnh chính trị của lãnh đạo các tờ báo, hoặc cơ quan chủ quản. “THẾ” là những
kẻ thân hữu, có sự quen biết nào đó với những nhân vật có quyền lực. Và “TIỀN”
là công cụ của những kẻ tài phiệt, dùng để can thiệp và xé toạc các tờ báo (nếu
có cơ hội). Khi sự tác quái của cả “quyền”, “thế” và “tiền” cùng song hành,
cộng với sự tiếp tay, thiếu bản lĩnh, thậm chí là bạc nhược của một số tờ báo
sẽ là tác nhân gây ra sự “đột tử” những đường link báo chí. Cứ thế, như những
cơn mưa kích hoạt “vạt nấm” 404 nảy nở, sinh sôi.
Thực tế, chúng ta đã thấy bên cạnh nhiều
tờ báo bản lĩnh, giữ vững tính chiến đấu với tiêu cực, với cái xấu, tham ô tham
nhũng, thì vẫn có những tờ báo vì lợi ích của mình đã phải khuất phục trước các
thế lực khác. Chuyện một số báo làm sai lệch phát biểu của Thủ tướng, không
nhắc đến việc Vincom xây dựng các tòa cao ốc (làm căn hộ và văn phòng) tại khu
Triển lãm Giảng Võ ở Hà Nội là một chuyện tương tự như vậy. Người trong nghề
biết rõ chuyện có những tập đoàn, doanh nghiệp phân công người phụ trách đi gỡ
tất cả các bài báo phản ánh các vấn đề tiêu cực của tập đoàn, doanh nghiệp
đó... Trong những trường hợp này, gỡ bài báo là việc bị sỉ nhục đối với báo chí
và lý tưởng nghề báo. Một khi “nén bạc đâm toạc” tờ báo, có nghĩa đạo đức nghề
nghiệp đang bên bờ vực tiêu vong. Với người làm báo chân chính, đạo đức tiêu
vong có nghĩa lý tưởng nghề nghiệp chỉ còn là mớ khẩu hiệu tự vuốt ve an ủi tâm
hồn.
Sáng tạo không thể dựa trên cấm đoán
Rút bài báo trong trường hợp trên cũng
có nghĩa là can thiệp trắng trợn vào sự công chính. Nó là những ví dụ tiêu biểu
cho một xã hội mà ở đó sự công chính không được đặt lên trên hết, nơi tiền -
quyền, hay mối quan hệ có thể lấn át sự công bằng xã hội. Điều đó làm sâu sắc
thêm dấu vết của một xã hội thiếu thốn các chuẩn mực. Mà một xã hội thiếu chuẩn
mực (về công chính) sẽ là một xã hội vô vọng với công bằng, phát triển lành
mạnh.
Nếu vì một lực lượng quyền lực nào đó
can thiệp vào hoạt động báo chí để trục lợi cho nhóm lợi ích, thì việc gây nên
các sự cố 404 càng đáng lên án. Trong thời buổi mà bạn đọc ở thế chủ động và
thông tuệ hơn, chính 404 gợi ý cho họ về những bàn tay lua xua phía sau sự cố
“đường link tự dưng lăn ra chết”. Về lâu dài, việc này tạo ra thế đi thụt lùi
của xã hội. Thực tế các nước tiên tiến cho thấy, MỘT XÃ HỘI SÁNG TẠO VÀ PHÁT
TRIỂN DỰA TRÊN TỰ DO, CHỨ KHÔNG PHẢI CHÚ TRỌNG VÀO SỰ CẤM ĐOÁN. CẤM ĐOÁN LÀ
HÀNH VI ĐẶC TRƯNG CỦA NHỮNG KẺ SỢ HÃI CÁI MỚI, mà sợ hãi cái mới có nghĩa là
cản bước sự tiến bộ, vì cái mới (kể cả thách thức mới) là yếu tố kích thích sự
phát triển.
Những người lạc quan thì tin rằng, rồi
cũng sẽ đến một ngày xã hội đạt đến mức phát triển nhất định, mà ở tầm mức đó
người ta sẽ ý thức được rằng: KHÔNG PHẢI VÌ SỢ NẮNG MÀ NGƯỜ TA CỐ ĐƯA TY CHE
KHUẤT MẶT TRỜI. Việc đưa tay che lấy mặt trời là những hành động ngô nghê và
ngạo mạn, trên hết nó là kết quả của sự vô minh. Những người thích đùa thì ví
von rằng, trong khi thế giới đang chạy đua với cách mạng công nghiệp 4.0, thì ở
ta muốn “đi tắt đón đầu”, thực hiện đại nhảy vọt lên... 404. Đó là một sự đùa
mang lại những tiếng cười ra nước mắt. Thế nên, dù 404 là kết quả của sự chi
phối của thế lực kinh tế, hay là sự can thiệp từ nhóm lợi ích chính trị nào đó,
thì việc can thiệp vào hoạt động nghề nghiệp của báo chí là một hành động lỗ
mãng, cần phải được chặn lại. Nền pháp quyền cần trao cho báo chí các công cụ
pháp lý thực chất để tự vệ trước sự can thiệp của các nhóm lợi ích, để báo chí
thực hiện tốt vai trò và chức năng giám sát và phản biện xã hội của mình. Điều
đó sẽ góp phần cân chỉnh, cùng tiến lên một xã hội văn minh, phát triển.
Lê Ngọc Sơn - Nghiên
cứu bậc tiến sĩ, Đại học Công nghệ Ilmenau, CHLB Đức
(Người Đô Thị)
Nhận xét