5341. Ông Chung mạnh dạn ký là có lệnh rồi!
Ông Chung mạnh dạn ký là có lệnh rồi!
Tô Văn Trường
Trong câu nói sâu sắc và nổi tiếng của
mình ” Khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh”, Cụ Phan đã chỉ ra một lộ
trình rõ ràng mà việc đầu tiên là phải “khai dân trí”, hiểu nôm na là phải làm
cho dân khôn ra đã. Cụ Hồ cũng thấm nhuần điều này nên ngay sau Ngày Độc lập,
Cụ đã coi giặc dốt nguy hiểm không kém gì giặc đói và giặc ngoại xâm và một
trong những văn bản hành chính quan trọng đầu tiên mà Cụ ký chính là thành lập
Nha Bình dân học vụ. Như thế đủ hiểu rằng các bậc tiền nhân đã thấu hiểu và
quan tâm sâu sắc thế nào đến việc làm cho dân không “ngu” mãi.
Nhà nước ta là của dân, do dân, vì dân.
Xuất xứ câu nói “của dân, do dân, vì dân” thực ra là của Pericles, một nhà tư
tưởng thời cổ đại trước thiên chúa giáng sinh, sau đó, được Tổng thống Mỹ và
nhiều người khác nhắc lại.
Đối với một đất nước, một dân tộc thì
đường lối, chính sách là bậc vĩ mô, “sai một ly sẽ đi cả dặm” do đó, các cấp
lãnh đạo, giới chức sắc cần nghiêm túc và thật lòng khi thăm dò ý dân, hòa nhã
nghiêm túc khi nghe người dân phản biện.
Dằn vặt
Có lẽ chỉ có những người vô tâm mới có
thể yên tâm trước thực trạng đất nước ta hiện nay. Chừng nào còn lương tâm,
biết yêu, biết ghét thì làm sao mà yên tâm, mà không dằn vặt được. Có một điều
mà người lãnh đạo ở bất cứ cấp nào không thể được quên: Dân mà mất lòng tin là
mất tất cả. Mất dân là mất nước. Và khi đó học thuyết, thể chế này nọ còn nghĩa
lý gì? Đừng quên dân đẻ ra chính quyền, ra Đảng và cả hệ thống chính trị này
đều sống được là nhờ tiền thuế của dân.
Ngẫm suy về tình hình đất nước, tôi mới
nhận được lời nhắn nhủ gan ruột của Anh Nguyễn Trung rất đang suy ngẫm nguyên
văn như sau: “Nhiều đảng viên
khác có lẽ cũng như tôi, khi tuyên thệ vào Đảng là tuyên thệ sống chết theo
đuổi thực hiện lý tưởng cao đẹp cho tổ quốc của chúng ta, mà lúc ấy Đảng là
tượng trưng, là kết tinh. Điều đau lòng là Đảng nói chung (nghĩa là có các đảng
viên chúng ta) và lãnh đạo Đảng nói riêng mấy chục năm nay đã mất cảnh giác cao
độ với quá trình tha hóa của Đảng, đến nỗi chính tự tay mình dần dần vun mọc
lên một chế độ toàn trị đi ngược lại lợi ích của đất nước.
Trong nhiều bài viết, và trong cả các
tiểu thuyết tôi viết, tôi đã phải nói rạch ròi: Để đất nước ta đến nông nỗi
này, không một đảng viên nào (trong đó có tôi) có thể nói mình vô can! Không
dưới một lần tôi kêu lên như xé lòng: “Đảng trong tim tôi và đảng ngoài đời hôm
nay là hai đảng khác nhau mất rồi!”
Tôi nghĩ, tất cả các đảng viên yêu nước
chúng ta nợ đất nước mình và nợ đảng của mình một trách nhiệm không thể thoái
thác: Phải từ trong đảng tha hóa hôm nay giành lại bằng được “Đảng của Việt
Nam” – như chính Chủ tịch Hồ Chí Mình đã tuyên bố dứt khoát trước mọi thách
thức của quốc gia như “trứng để đầu đẳng” hồi đó! Phải như thế, Trường ạ. Phải
như thế các đồng chí và các bạn ạ!”.
Hồi Đại tướng Võ Nguyên Giáp mất,
blogger Nguyễn Phương Mai (PhD on International/Intercultural Communication,
Utrecht University; hiện là Associate Professor in Intercultural Communication
and Management, Amsterdam University of Applied Sciences, Netherlands) đã viết
như thế này:
“Nếu có một ông Bụt hiện lên từ những
bồng bềnh trắng phau ngoài cửa sổ, vuốt chòm râu bạc rồi hỏi: “Tại sao con
khóc?”, một con bé đầm đìa nước mắt sẽ ghé nhìn xuống nông thôn Tây Âu trù phú
xanh tươi lấp ló qua các tầng mây mà rằng: “Bụt ơi, đậu đen đậu xanh bị dì ghẻ
trộn lẫn, con ngồi từ ngày này qua ngày khác rồi cũng sẽ phân loại xong. Nhưng
cánh đồng nhà con giờ đã thoái hóa, đậu ra hạt xanh đen lẫn lộn, tốt xấu khó
lường, hỏng từ trong gốc. Con khóc vì cây đậu chân chính trong sạch cuối cùng
đã ra đi. Hóa ra tôi không hẳn là thương cây đậu. Tôi thương những cánh đồng
Việt Nam của tôi!”.
Làm cho dân không “ngu” mãi
Có lẽ nước Việt mình chưa khi nào lại
nóng với nhiều chuyện không đáng có. Ngay tại chốn cung đình Quốc hội cũng lắm
điều nửa buồn cười, nửa muốn khóc. Sân golf Tân Sơn Nhất, Sơn Trà, Yên Bái, Bắc
Ninh, Hải Dương, Thanh Hoá, nợ công, nợ xấu, đầu tư công, thu không đủ chi,
tham nhũng, lãng phí … với nhiều điều ngang tai, trái mắt được nói khá “bình
thường” trên diễn đàn Quốc hội, bởi lẽ các sự kiện này đã quá phổ biến và trở
thành những sự thật không còn tranh cãi hồ nghi đến đau lòng.
Đại biểu QH đặt ra nhiều câu hỏi mà Bộ
trưởng ngành hữu quan khó trả lời mà ngay cả đến Tổng bí thư cũng còn im tiếng,
vì “dứt dây động rừng” như mổ xẻ về sân golf Tân Sơn Nhứt đụng đến nhóm lợi ích
của quân đội vv…
Hình như cái nắng oi bức lớn nhất trong
lịch sử ở thủ đô chưa đủ độ, nên người ta lại dáng thêm một tin gây sốc: Công
an TP. Hà Nội quyết định khởi tố vụ án hình sự xã Đồng Tâm.
Một vị lão thành cách mạng kể lại cho
tôi nghe Bộ Chính trị đã phải họp hai ngày rồi mới giao cho ông Nguyễn Đức
Chung về Đồng Tâm với lệnh không được đàn áp dân. Đó là quyết định chính xác
bởi đàn áp thì lôi thôi to chưa biết rồi sẽ đi đến đâu. Ông Chung mạnh dạn ký
là có lệnh rồi. Nhưng bây giờ lại lèo lá, xảo quyệt để lừa dân cho tạm yên, rồi
“xử trí” sau. Sự im lặng đến khó hiểu của lãnh đạo cấp cao về vụ khởi tố hình
sự xã Đồng Tâm dù là khôn ngoan, lẩn tránh, đùn đẩy, cài bẫy hay là gì gì đi
nữa thì vẫn không phải là cách hành xử của người thông minh, bản lĩnh, trách
nhiệm và khôn khéo.
Lâu nay, người dân cứ nghĩ rằng Chương 1
của câu chuyện “cổ tích thời hiện đại” mang tên Đồng Tâm đã khép lại với
bản lĩnh và trách nhiệm của Chủ tịch TP. Hà Nội Nguyễn Đức Chung và sau 45 ngày
sẽ là Chương 2 thông báo kết quả thanh tra toàn diện xác định rõ ai sai, ai
đúng trong việc sử dụng đất đai ở Đồng Tâm. Thực chất dân phản ứng vì “của đau
con sót” và cách hành xử bất công của chính quyền địa phương. Vụ Đồng Tâm, đánh
dấu một bước ngoặt trong quan hệ dân và chính quyền, có thể tạo “cú hích” để
đặt lại chủ trương một cách thực chất khi coi đất của dân là “tài sản toàn
dân”!
Chương 2 theo mơ ước đã hết hạn chưa
thấy đâu thì xuất hiện Chương Khởi tố vụ Đồng Tâm làm cho dư luận lại dấy lên
sự bất an thực sự. Bà con Đồng Tâm sau 45 ngày an tâm đang chuyển sang trạng
thái bất an. Có lẽ mọi nhận xét về Chương Khởi tố còn quá sớm. Người ta sẽ khởi
tố việc lãng phí hàng chục hec ta “tấc đất, tấc vàng” do lạm dụng con bài “đất
quốc phòng” hay sẽ khởi tố việc bắt dân như bắt cóc?
Người ta sẽ khởi tố việc đập phá các
phương tiện của những người đi bắt cóc và cũng sẽ khởi tố chuyện dám bắt giam
“lương thiện” hàng chục cán bộ chiến sỹ cảnh sát cơ động tinh nhuệ, trong đó có
cả thượng tá, trung đoàn phó? Và cũng có thể, người ta sẽ truy cứu trách nhiệm
quân nhân của những cán bộ, chiến sỹ gần như không kháng cự, vì vũ khí, khí tài
gần như còn nguyên để chịu “bị” dân “bắt cóc”? Bàn tay sắt thô bạo hay bàn tay
sắt bọc nhung sẽ được sử dụng? Nhưng đừng quên rằng nhìn ra thế giới, cảnh sát
chống bạo động Ukraine năm 2014 đã từng quỳ gối xin lỗi người biểu tình, để yên
lòng dân.
Vẫn nhiều câu hỏi lửng lơ cho cả Chương
Thanh tra và Chương Khởi tố. Nhưng xem ra, Chương cuối khó mà có hậu khi có
những điều trái ngược giữa bản cam kết viết tay của Chủ tịch thành phố Hà Nội
vốn là Giám đốc Công an Hà Nội với những gì đang diễn ra. Vậy nên, “khôn ngoan
đối đáp người ngoài, gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau!”
Chủ tịch Hồ Chí Minh có câu nói rất hay: “khó trăm lần không dân cũng chịu ;
khó vạn lần dân liệu cũng xong”. Người còn nói: “Quan tham vì dân dại”. Đúng thế, quan cộng sản không những
tham của, mà cái tham ghê tởm hơn là tham quyền, tham nhũng quyền lực. Đông
Kinh Nghĩa Thục từng khẳng định “dẫu
quan có tài giỏi thì cũng không bằng dân tài giỏi.”. Vấn đề không phải là van xin đảng
hãy sửa đổi tu tâm dưỡng tính mà là phải cảnh báo nhiều hơn để nhắc nhau cùng
làm cho dân không “ngu” mãi nữa.
Một xã hội có dân trí cao sẽ là tài sản
vô giá của một dân tộc. Nó là sức mạnh vô địch để xây dựng, bảo vệ và phát
triển đất nước. Dân trí cao thì lo gì không có “quan giỏi”. Quan giỏi, người
thực tài cũng chính từ đây mà ra!
Tiền bối Phan Chu Trinh có chủ
trương:“Khai dân trí, Chấn dân khí, Hậu dân sinh”. Rất hay, nhưng Cụ còn chưa
nhấn đồng thời điều kiện thực hiện, công cụ thực thi là quyền lực nhà nước. Nay
có quyền lực Nhà nước rồi, có đủ điều kiện thực hiện “lộ trình” của cụ Phan.
Nói lộ
trình tức là nói thứ tự ưu tiên, phải từ
dân trí trước vì “Dân nào thì Chính phủ” ấy! Khơi thông nguyên khí của sự phát
triển của đất nước: vẫn là cái biên của sự phát triển khi lãnh đạo quyết định
luyện đan đến huyệt nào? Hạn điền, trung điền hay thượng điền? Phải
chăng triển khai đầu tiên là đầu tư vào “hạnh phúc của con người”?
Nhìn lại lịch sử, Cụ cử Can tổ chức lớp
học nhằm nâng cao dân trí cho thanh niên Việt Nam, trong đó có nhiều nội dung
thực là cách tân cho một dân tộc bị tách rời với thế giới phẳng bởi phong kiến
và thực dân. Rất nhanh chóng, Cụ cử Can cùng một số đồng chí bị Pháp bắt giam,
rồi đầy biệt xứ, vì họ thấy nâng cao dân trí là một tiền đề của bạo loạn nhằm
giải phóng dân tộc.
Khi còn ở Nhật, cụ Phan Bội Châu được
một triết gia cách mạng người Trung Quốc khuyên: “Ông nên chấn hưng dân chúng đã,
thì cách mạng phản đế mới thành công được.” Thực tế cho thấy là Chính phủ Nhật Bản
khi đó cũng chỉ nghĩ cho nước họ, dân họ, mà thời đại Meiji đã giúp giải phóng
một phần quan trọng trong cách tân nước Nhật, và họ đã kết hợp với Pháp đàn áp
dân ta.
Cụ Hồ đã huấn luyện một số cán bộ làm
cách mạng và đã thành công, nhưng dân trí vẫn còn thụ động, cán bộ ta có yêu
nước, nhưng không có dân luôn luôn giáo dục để nuôi dưỡng lòng yêu nước đó, và
truyền thống yêu nước bị mất dần khi thực dân Pháp không còn nữa. Các thế hệ
cán bộ tiếp nối không còn như cha ông , họ nghĩ và hành động chủ yếu vì quyền
lợi riêng của họ. Chúng ta nói mãi về CNXH, nhưng chúng ta không tin vào chính
những điều đã nói, xin hỏi làm sao người dân nghe theo những điều đó được?
Tư duy nhiệm kỳ
Phó Thủ tướng thường trực Trương Hòa
Bình trong phiên trả lời chất vấn trên diễn đàn Quốc hội vừa qua, ông nói :”Ai
có tư duy nhiệm kỳ thì người đó không xứng đáng với vị trí của mình”. Nhiệm
kỳ là một khái niệm để chỉ thời gian chứ bản thân nó không có gì để đánh giá là
xấu hay tốt. Xấu hay tốt trong một nhiệm kỳ hay một giai đoạn anh được giao
trọng trách lại hoàn toàn phụ thuộc vào bản chất, năng lực và dấu ấn của anh để
lại với ngành hay địa phương chứ sao lại đổ lỗi cho thời gian được!
Ngẫm suy, ông Trương Hòa Bình dùng cụm
từ “tư duy nhiệm kỳ” với nghĩa riêng, cái nghĩa tiêu cực mà lâu nay xã hội đã
gán cho cụm từ ấy: “Chỉ nghĩ ngắn hạn, không lo lâu dài”. Có người “tư duy
nhiệm kỳ” theo kiểu chỉ cốt làm sao hoàn thành nhiệm kỳ của mình một cách yên
ổn, không nghĩ đến việc xây dựng nền móng cho phát triển lâu dài. Có người đề
ra những kế sách rất hoành tráng, chỉ cốt đánh bóng tên tuổi của mình, mặc cho
dân và những người kế nhiệm gánh hậu quả. Có người tranh thủ vơ vét cho hết,
cho nhanh mọi quyền lợi trong nhiệm kỳ của mình, “sống chết mặc bay, tiền thầy
bỏ túi”. Với thái độ thì xuê xoa, dễ dãi, tiếc thay ông Bình chưa chỉ được ra
nguyên nhân. Tư duy, hành động theo nhiệm kỳ xấu như thế, hại cho dân cho nước
như thế mà chỉ bị đánh giá là “không xứng đáng” và xử lý theo kiểu “cần rút
kinh nghiệm” thì làm sao khắc phục được tư duy nhiệm kỳ!
Ông Trường Chinh và các vị lãnh đạo cùng
thời có thể có nhiều cái sai, tầm nhìn có lúc hạn chế. Nhưng họ là những người
chỉ lo cho cái chung, cho sự phát triển lâu dài. Họ cũng không bị giới hạn thời
gian cầm quyền. Cho nên, nhìn chung, họ không mắc “tư duy nhiệm kỳ”.
Có lẽ, phần đông “các quan” bây giờ không
vì cái chung, mà vì cái riêng, nhiệm kỳ lại bị giới hạn, nên họ đâu có nghĩ xa
cho dân, cho nước. Cho nên lúc nào cũng nói đến chiến lược, quy hoạch mà chẳng
có chiến lược, quy hoạch gì cho đến đầu đến đũa; thay đổi chiến lược, quy hoạch
nhanh như người ta thay váy. Tất cả chỉ do cái “cơ chế cha chung” tạo ra thôi.
Lời kết
Hãy làm việc đầu tiên là ” khai dân trí-
làm cho dân không “ngu” mãi!”. Khẩu hiệu đơn giản dễ hiểu đến thế mà sao
đến nay chúng ta vẫn loay hoay chưa có cách làm cho đến nơi đến chốn. Để rồi hễ
có chuyện lộn xộn gì đó trong xã hội là không ít quan chức Nhà nước lại đổ cho
tại “dân trí” kém.
Trong một xã hội dân chủ, khi ấy người
ta hoàn toàn có thể đặt ra những cặp câu hỏi: “Có đúng là dân trí kém không?
Làm thế nào để dân không “ngu” mãi?” và “Còn quan trí có kém không? Làm
thế nào để các quan khôn lên theo hướng có lợi cho dân chứ không phải làm hại
dân?”
Tô Văn Trường
(Blog Kim Dung/Kỳ Duyên)
Nhận xét