4798. Tàn nhẫn trong cơn lũ
Tàn nhẫn trong cơn lũ
Cao Huy Huân
VOA - Miền Trung
Việt Nam
lại chìm trong nước lũ. Cách đây hai năm báo đài cũng đưa tin miền Trung bị lũ
lịch sử, và năm nay không chỉ báo đài Việt Nam mà báo chí quốc tế cũng đưa tin
tương tự. Những mái nhà, trường học... chìm trong dòng nước đục ngầu. Không khí
tang thương làm người ta ngán ngẫm chẳng còn muốn bật tivi lên để rồi xót xa.
Những mạnh thường quân, kiều bào mỗi người một tiếng nói giúp
gây quỹ góp nhằm xoa dịu nỗi đau của miền Trung ruột thịt. Hằng năm, mỗi khi lũ
về thì miền Trung lại bị thiệt hại ghê gớm. Thế nhưng trong khi người ta đu
trên mái nhà chờ nước rút trong vô vọng, trong khi gia súc chết trương nổi lềnh
bềnh, trong khi lòng người vừa thương vừa tức thì trên mạng xã hội lại xuất
hiện không ít những luận điểm khiến ai nghe cũng đỏ mặt tía tai.
Luận điểm đầu tiên chính là luận điểm “đúng quy trình” được lặp
lại. Trong cơn lũ năm 2014, người ta cũng bảo đúng quy trình xả lũ của hồ thủy
điện. Thật ra từ năm 2011 – 2012, các vụ bê bối về Thủy điện Sông Tranh 2 và
hàng loạt các vụ vỡ đập thủy điện, đã làm nảy sinh cái cụm từ “đúng quy trình”
có giá trị còn hơn cả những chiếc bia chống đạn, mà phía sau đó là câu hỏi nhức
nhối: “Đúng quy trình, nhưng quy trình đó có đúng hay không?” thì chưa thấy ai
mạnh dạn lên tiếng giải đáp, để người dân tin rằng họ bị thiên tai chứ không
phải gánh chịu hậu quả của cái quy trình đó. Lần này, vẫn là “đúng quy trình”
và đổi lại là mạng người và tài sản, đạp đổ luôn cả niềm tin và khẳng định sự
hoài nghi về tính đúng đắn của quy trình quản lý thủy điện hiện nay là có vấn
đề.
Xin thưa với tất cả các ngài quản lý thủy điện, tôi thấu hiểu
nhu cầu của hàng triệu người dân vùng khó cần đến ánh sáng của điện. Tôi hiểu
một đất nước thiếu điện sẽ là một đất nước nghèo nàn và không thể phát triển.
Nhưng xin các ngài hãy xem xét và chấn chỉnh cái quy trình mà cứ hễ mưa lớn kéo
về là có hàng trăm ngàn người dân bị khốn khổ vì lũ như đã xảy ra trong nhiều
năm qua. Các ngài có thể mang điện đến để người dân sinh hoạt, sản xuất, xây
dựng hạ tầng trong 11 tháng, nhưng để rồi cũng chính các hồ thủy điện góp sức
nhận chìm tất cả những thành quả của người dân, thậm chí cuốn luôn đời sống vốn
đã đói rách với niềm hy vọng mong manh về sự ấm no, sung túc. Thế có công bằng
cho nhân dân không thưa các ngài quản lý? Tôi lại phải định nghĩa lại cho các
ngài rằng nếu làm sai một quy trình đúng là tội không thể tha thứ, và nếu làm
đúng một quy trình sai thì tội này càng phải truy cứu đến cùng. Nhiệm vụ của
các ngài khi phục vụ nhân dân là phải làm đúng một quy trình chuẩn mực
Thế nào là làm đúng một quy trình chuẩn mực? Trong câu chuyện
thủy điện, việc xây hồ tích nước là vô cùng quan trọng. Các dự án thủy điện có
trữ nước yêu cầu phải đảm bảo lượng nước về hạ nguồn đảm bảo vào mùa khô phục
vụ tưới tiêu. Đó là nghĩa vụ, chứ không phải sự ban phát nước, vì nếu không có
thủy điện thì không ai ngăn dòng nước về với hạ nguồn. Trong mùa mưa, không
phải chờ lũ về các hồ thủy điện mới xả nước. Thế chẳng khác nào tiếp tay với
ông trời nhận chìm nhân dân ở hạ nguồn. Hồ thủy điện phải tính toán lượng nước
dựa trên dự báo khí tượng thủy văn, có kế hoạch xả nước ngay khi mùa mưa bão
chưa đến để hồ có thời gian chứa nước và xả nước chậm rãi khi mưa lớn kéo về.
Một điều quan trọng nhất, trong những trường hợp bất khả kháng
trong việc ngăn lũ, thì việc xả lũ của hồ thủy điện phải được cảnh báo từ rất
sớm dựa vào các thông tin dự báo khí tượng thủy văn. Cảnh báo sớm để dân biết
mà di chuyển đến các vùng an toàn, đảm bảo người và tài sản không bị thiệt hại
đến mức cao nhất. Nói một cách ngắn gọn, lũ do thủy điện sẽ không là vấn đề nếu
các ngài quản lý có quy trình tiếp nhận thông tin về mưa bão, thông báo, cảnh
báo kịp thời để người dân không bị động trong việc tránh lũ, chứ không phải báo
xả lũ trước... 1 tiếng để rồi cả người cả vật đều chìm nghỉm. Hãy nhìn bức ảnh
châm biếm trên Tuổi Trẻ Cười sẽ thấm thía hoàn cảnh nước ngập lên tới mái nhà
thì thông báo xả lũ của hồ thủy điện mới đến tai dân, và mọi thứ cũng đã bị
nhận chìm.
Chuyện tàn nhẫn thứ hai mà tôi thấy là không ít người dân Việt Nam trên mạng
xã hội lên tiếng cho rằng không có thủy điện thì vẫn có lũ, trong khi đó thiếu
thủy điện thì dân sẽ không có điện để xài. Họ lập luận theo cái kiểu có điện
thì có lũ, dân chọn điện thì phải học cách sống chung với lũ. Trên thực tế,
trường phái duy lý này không phải hiếm. Thậm chí họ còn thản nhiên cho rằng
chuyện một vài người chết vì lũ hay thiệt hại tài sản vì lũ cũng là bình thường
vì chọn lấy ánh sáng điện luôn tốn kém và phải trả giá.
Tôi không cho như vậy, với tôi một mạng người chết vì thủy điện
cũng không đáng đừng nói chi miền Trung bị nhận chìm. Tôi không phủ nhận vai
trò quan trọng của thủy điện, và càng không nhắm vào cái hồ thủy điện kia để
chỉ trích. Tôi nhấn mạnh vai trò của người quản lý thủy điện và cái quy trình
mà họ thực hiện. Vị bí thư huyện hỏi rất hay: “13MW thủy điện hơn sinh mạng
dân?” Đừng bảo xả lũ cứu nhà máy, mà dù một mạng người đổi lấy cả nhà máy cũng
phải đổi huống chi cả miền Trung. Con người có thể làm nên hàng triệu nhà máy
nhưng ngược lại thì không. Đừng cho rằng nhà máy thủy điện đóng vai trò ban
phát ánh sáng văn minh cho người dân, mà phải nghĩ đây là một công việc có nhận
có trả: các ngài thủy điện nhận lợi nhuận từ việc mua bán điện, thì đổi lại các
ngài phải đảm bảo lợi ích và sự sống còn của người dân trong vùng bị ảnh hưởng.
Cứ ngỡ trong cơn lũ người ta tìm thấy tình yêu thương, nhưng rồi lại thấy không
ít sự tàn nhẫn, nó kéo dài và gặm nhấm đạo đức của hàng tá người Việt.
Nhận xét