4534. Một mình một chợ
Một mình một chợ
BÁ TÂN (nhà báo)
Nếu không gặp trắc trở, bài viết Không thể một mình một chợ của nhà báo Hữu Nguyên đã trình diện
trên mục thời luận của báo Đại
Đoàn Kết.
Báo Đại Đoàn Kết không đăng, vì lý do tế nhị, không
phải do chất lượng bài viết, vì thế bài của Hữu Nguyên có cơ hội gia nhập...
báo lề trái.
Lề trái đầy sức sống. Nằm trong dòng chủ lưu và chiếm phần lớn của thế giới
phẳng. Nếu lấy ta làm chuẩn, đại bộ phận thế giới thuộc về lề trái.Sau phán quyết của PCA, dư luận thế giới cũng như báo chí trong nước rầm rộ đưa
tin. Một số tờ báo khai thác nguồn thông tin đa chiều, dĩ nhiên theo đúng định
hướng. Bài viết của Hữu Nguyên chỉ là hạt cát trong bãi sa mạc ấy.
Kết hợp chứng với luận, bài của Hữu Nguyên, viết cho mục thời luận, vạch ra
thói hành xử theo kiểu một mình một chợ của Trung Quốc. Mặc kệ phán quyết của
PCA, Trung Quốc quay lưng với luật pháp quốc tế, vẫn ngang nhiên hành xử theo
kiểu một mình một chợ.
Một mình một chợ là cách hành xử truyền thống của Trung Quốc.
Khổ nhất là những nước láng giềng nhỏ, luôn bị Trung Quốc hà hiếp theo kiểu chợ
búa.
Thế giới cũng như Việt Nam
hiện thời có 2 loại chợ. Chợ truyền thống và chợ hiện đại.
Chợ truyền thống, hình thành và phát triển ở thôn quê. Loại chợ này có đông
người bán. Bao nhiêu chỗ ngồi (trong chợ) thì bấy nhiêu người bán. Là chợ nhưng
ở đây không có chuyện một mình một chợ.
Chợ hiện đại, ra đời muộn, chủ yếu hoạt động ở khu vực đô thị. Trung tâm thương
mại. Siêu thị. Đại siêu thị. Đó là những tên gọi khác nhau của chợ hiện
đại. Chợ hiện đại gắn liền ông chủ. Giám đốc trung tâm thương mại. Siêu
thị hoặc đại siêu thị dĩ nhiên có giám đốc, hoặc tổng giám đốc. Người đứng đầu
có quyền quyết định tất cả những việc trong cái chợ hiện đại do ông ta làm chủ.
Ông chủ là người có quyền và lực để quản lý theo kiểu một mình một chợ.
Báo chí quốc doanh đang tồn tại theo kiểu chợ hiện đại.
Hàng ngàn sản phẩm báo chí, có tên tuổi riêng, nhưng vâng lệnh hoạt động của
ông... chủ siêu thị.
Đành rằng có sắc thái riêng nhưng ông chủ siêu thị luôn là người dẫn dắt báo
chí quốc doanh. Đặc biệt, khi có điểm nóng, lúc cần báo chí lên tiếng nói đúng
sự thật, ông chủ siêu thị cho viết mới được viết, còn ông chủ lắc đầu là im
lặng.
Tổng biên tập chỉ là công cụ trong tay ông chủ siêu thị báo chí quốc doanh. Nếu
không tuân lệnh, dám cả gan làm trái, mất đứt cái chức đứng đầu một tờ báo.
Chạy được cái chức ấy đâu phải dễ.
Phát triển thị trường thương mại theo chợ hiện đại đang là xu thế của thế giới.
Quản lý chỉ đạo báo chí theo kiểu siêu thị là ngược chiều phát triển của thế
giới.
Bá Tân
14-7-2016
Sáng nay,
14/7/2016, Ban biên tập báo Đại Đoàn Kết có phân công cho tôi viết một
bài cho mục Thời Luận của báo xung quanh phán quyết của Tòa Trọng
tài Thường trực về vụ kiện Biển Đông của Philippines và Trung
Quốc.
Trưa tôi gởi
bài ra tòa soạn, khoảng hơn 2 tiếng sau tôi nhận được một cú điện
thoại do một lãnh đạo tòa soạn cho biết “do có chỉ đạo ngưng đăng
bài về vụ này nên ban biên tập bảo phải gác lại bài viết của anh”.
Hehehe… gác
thì gác. Nhưng bảo có chỉ đạo ngưng thông tin về vụ kiện thì tôi
ngạc nhiên quá.
Ai chỉ đạo?
Nếu có thì chỉ đạo như thế nào? Đúng là “thắc mắc biết hỏi ai?”.
Toàn văn bài
viết đã gởi cho BBT báo ĐĐK và bị gác lại như sau:
Thời
luận:
Không
thể “một mình một chợ”!
Phán
quyết cuối cùng của Tòa Trọng tài Thường trực (Permanent Court of
Arbitration “PCA”) ở The Hague (Hà Lan) hôm 12/7 về vụ kiện Biển Đông giữa
Philippines và Trung Quốc được xem như là bước ngoặt lịch sử, mở ra
một giai đoạn mới trong việc giải quyết các bất đồng, tranh chấp
trong khu vực bằng biện pháp hòa bình, trên cơ sở tuân thủ tối đa cơ
chế trọng tài và luật pháp quốc tế.
Phán quyết
cuối cùng của PCA tuyên bố yêu sách “đường lưỡi bò” bao chiếm gần như
toàn bộ Biển Đông của Trung Quốc là không có cơ sở pháp lý, các đòi
hỏi về “quyền lịch sử” trên vùng biển này của Trung Quốc cũng không
được chấp nhận. Toà kết luận không một cấu trúc nào tại Trường Sa có khả năng
tạo ra các vùng biển mở rộng.
Kết luận
này của PCA đã làm rõ yêu sách phi lý về “đường lưỡi bò” (còn gọi là
“đường chín đoạn”) của Trung Quốc là không có bất kỳ cơ sở pháp lý nào, qua đó
giúp làm sáng tỏ và thu hẹp các vùng biển chồng lấn giữa các quốc gia ở Biển
Đông, chấm dứt được tình trạng mập mờ dẫn đến nguy cơ xảy ra xung đột và leo
thang tranh chấp ở Biển Đông.
PCA cũng
tuyên bố Trung Quốc đã vi phạm quyền chủ quyền của Philippines trong vùng đặc
quyền kinh tế (EEZ) của Phillippines thông qua việc: Can thiệp vào hoạt động
đánh cá và khai thác dầu khí của Philippines; Xây dựng các đảo nhân tạo;
Không ngăn được các ngư dân Trung Quốc đánh cá trong vùng EEZ của
Philippines.
Đồng thời xem
xét ảnh hưởng với môi trường biển của các hoạt động bồi đắp và xây dựng nhân
tạo do Trung Quốc thực hiện trên 7 cấu trúc của quần đảo Trường Sa gần đây,
PCA nhận thấy rằng Trung Quốc đã gây hại nghiêm trọng với môi trường của các
rạn san hô và vi phạm nghĩa vụ bảo tồn, bảo vệ các hệ sinh thái dễ bị tổn
thương và môi trường sống của các loài đang suy yếu, bị đe doạ và bị huỷ diệt.
Rất nhiều vấn đề
quan trọng liên quan đến giải thích và áp dụng Công ước của Liên hợp quốc về
Luật Biển năm 1982 (UNCLOS) đã được làm sáng tỏ trong phán quyết. Nếu các nước
thiện chí thực hiện và tuân thủ phán quyết thì đây là cơ hội tốt để đảm bảo hòa
bình và ổn định ở Biển Đông.
Ngoại trưởng Philippines , Perfecto Yasay, ra tuyên bố chỉ vài
phút sau khi PCA ra phán quyết rằng “Philippines hoan nghênh phán quyết
mang tính lịch sử”. Ông Yasay “kêu gọi các bên kiềm chế và tỉnh táo”, đồng
thời khẳng định Philippines
cam kết sẽ tuân thủ luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS.
UNCLOS quy định
phán quyết của PCA là có giá trị chung thẩm và ràng buộc các bên trong tranh
chấp. Việc không thực thi phán quyết được coi là hành vi vi phạm luật quốc tế.
Trung Quốc là thành viên của UNCLOS do đó quốc gia này có nghĩa vụ
phải tuân thủ và thực hiện các quy định của Công ước, trong đó có
phán quyết của Tòa Trọng tài theo Phụ lục VII.
Thế nhưng, trước
và sau phán quyết của PCA, Bắc Kinh liên tục đưa ra các tuyên bố
không thừa nhận PCA cũng như không chấp nhận bất kỳ phán quyết nào
của Tòa Trọng tài được thành lập theo quy định của UNCLOS mà Trung
Quốc là một thành viên.
Ngay sau phán
quyết của PCA, Tân Hoa Xã đưa tin, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã phát
biểu trong cuộc gặp với Chủ tịch Hội đồng Châu Âu, Donald Tusk, và Chủ tịch Ủy
ban Châu Âu, Jean-Claude Juncker, ở Bắc Kinh ngày 12/7 rằng “chủ quyền của Trung
Quốc ở Biển Đông không bị ảnh hưởng bởi phán quyết của tòa PCA”. Thông cáo của
Bộ Ngoại giao Trung Quốc đồng thời cũng xác nhận, “quyền chủ quyền và quyền
lãnh thổ” của nước này tại khu vực Biển Đông “không bị ảnh hưởng bởi phán quyết
của tòa PCA”. Trung Quốc phản đối và sẽ không bao giờ chấp nhận bất cứ khiếu
nại hay hành động nào dựa trên phán quyết của PCA.
Mặc dù tuyên
bố phản đối và không tuân thủ bất kỳ phán quyết nào của PCA được
thành lập theo Công ước của Liên Hợp Quốc, song Bộ Ngoại giao Trung
Quốc vẫn cho rằng: “Chính phủ Trung Quốc sẽ tiếp tục tuân thủ luật pháp quốc
tế và các quy tắc cơ bản trong quan hệ quốc tế, được ghi trong Hiến chương Liên
Hợp Quốc”. Thậm chí, Bắc Kinh còn tiếp tục khẳng định cái mà họ
gọi là “chủ quyền trên tất cả các vùng biển Nam Hải (Biển
Đông, theo cách gọi của Trung Quốc) từ hơn 2.000 năm qua” (!). Họ quên
rằng chỉ mới đây, trước 1974 quần đảo Hoàng Sa từ lâu đã do người
Việt Nam làm chủ; trước năm 1988 tại quần đảo Trường sa không có chỗ
nào cho người Trung Quốc. Họ chỉ chiếm đóng được những vùng đảo đá
đó bằng vũ lực, cưỡng chiếm bằng sức mạnh quân sự một cách trái
phép, vi phạm trắng trợn luật pháp quốc tế.
Tuy
vậy, các tuyên bố mới đây của Bắc Kinh đã chẳng dám nhắc đến cái gọi
là “đường chín đoạn” (tức “đường lưỡi bò”) mà dư luận thế giới từ lâu đã
không công nhận và vừa bị PCA phản bác thẳng thừng. Nhưng họ lại vòng vèo
bằng cách khẳng định các đảo “Nam Hải” có nội thủy, lãnh hải và vùng tiếp giáp
lãnh hải; có vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa; có quyền lợi lịch sử ở
“Nam Hải”… Bắc Kinh gần như ngay lập tức, tiếp tục nói
ngược lại tất cả những điều mà PCA vừa tuyên bố bác bỏ. Tuyên bố bất
chấp luật pháp quốc tế như thế, Bắc Kinh liệu có thể làm cho người
ta tin được rằng “Chính phủ Trung Quốc sẽ tiếp tục tuân thủ luật pháp quốc tế
và các quy tắc cơ bản trong quan hệ quốc tế, được ghi trong Hiến chương Liên Hợp
Quốc”?
Bằng sự từ
chối các phán quyết quốc tế, Trung Quốc tự đặt mình ra khỏi luật
chơi chung của nhân loại và về lâu dài có thể sẽ gặp phải
tình trạng “gậy ông đập lưng ông” trong các tình huống tương tự
với các quốc gia khác. Là quốc gia với địa dư chia sẻ nhiều đường biên giới
cả trên bộ lẫn trên biển, Trung Quốc đã và đang phải tìm kiếm các mô thức hợp
lý để giải quyết một cách hòa bình với 19 quốc gia láng giềng. Luật pháp quốc
tế và các cơ quan tài phán quốc tế là những công cụ “an toàn” và “kinh tế” nhất
đối với Trung Quốc để bảo vệ mình tại đấu trường toàn cầu, vốn ngày càng đa
dạng và phức tạp.
Bất chấp sự vắng
mặt của Trung Quốc tại tòa, cũng như các lập luận phủ định “thẩm quyền” của Tòa
trọng tài hay cho rằng phán quyết của tòa sẽ không có ý nghĩa gì với Bắc Kinh,
Tòa PCA khẳng định phán quyết của tòa mang giá trị pháp lý ràng buộc với tất cả
các bên và Trung Quốc là một thành viên của UNCLOS không là ngoại lệ.
Với tư cách là
một nước lớn có trách nhiệm, Trung Quốc cần được nhìn nhận trong hình ảnh là
một người tuân thủ pháp luật, chứ không phải kẻ phá luật, cũng như là người đem
lại cơ hội giao thương chứ không phải những mối đe dọa về an ninh.
(Ba Sam)
Nhận xét