4125. Tản mạn về chuyện xấu hổ

Tản mạn về chuyện xấu hổ

Trịnh Kim Thuấn/PNTB 

Hình minh họa

(Bài đã sửa chữa, bổ sung 9/2/2018).

XẤU HỔ, người Nam bộ gọi là Mắc cỡ. Đó là hành vi biết hổ thẹn, biết ngượng với lương tâm khi làm những điều sai trái…Ấy là một nét văn hóa rất quý. Xấu hổ là một đức tính biết nhận ra lỗi lầm để mà tránh, để xây dựng nhân cách tốt hơn. Chỉ những người có nhân cách, có lương tâm mới biết xấu hổ… Khi không biết xấu hổ sẽ bị người đời đánh giá là loại người “mặt trơ trán bóng !”…

Xin kể một chuyện xấu hổ trong đời thường:

Anh Nhan Thanh Hồng (Mười Hồng) nguyên thiếu tá, chính ủy Trung đoàn 2, Sư 330, nay anh đã mất. Trong một lần đi nhậu, đột nhiên anh hỏi: “Mấy cha hồi nhỏ đến lớn có ai biết mắc cở không vậy ta?” Câu hỏi đột ngột khiến mọi người khó trả lời.

Và anh kể: Hồi 30/4/1975, anh từ chiến khu ra thành phố Cần Thơ, mang cấp bậc đại úy, chưa vợ. Đến khoãng năm 1980 anh mới xây dựng gia đình và rồi chị Mười nằm cữ (bể bầu). Anh Mười nghỉ phép về nuôi vợ sanh. Một buổi trưa đang dạo xóm, nghe tin có cô Lan (đã thay tên), là bạn gái của vợ đến thăm. Anh Mười như “múa tay trong bị”. Anh uống rượu canh chừng đến giờ cơm, về nhà chào hỏi khách và mang cơm cho vợ tiếp khách. Anh bảo, lúc ấy chỉ mong cho trời chóng tối…

Nhà anh Mười Hồng, phòng khách là bộ bàn ghế dài kê ở giữa, một bên là một bộ ngựa (phản), một bên là cái chỏng, cô Lan nằm. Khoãng 8 giờ tối soạn lại bếp than dưới giường (thời ấy sản phụ phải nằm cạnh đống than củi), đặt thêm than vào, giữ làm sao cho bếp than cháy đều đến sáng. Xong xuôi anh lên bộ ngựa giả vờ ngủ. Khoãng chừng hơn nửa tiếng, thấy im ắng cả, anh nhẹ nhàng vén mùng tụt xuống đất. Anh bò rất nhẹ, như con mèo hay chuột, chui vào mùng cô Lan…

Đúng lúc ấy chị Mười kêu: “Anh Mười ơi, em lạnh quá, để thêm than cho em đi…”. Anh giật thót mình, không dám trả lời và nghĩ: “Quái lạ, bếp than vẫn cháy tốt kia mà?”. Chị Mười vẫn gọi… Anh Mười vén mùng, nhẹ nhàng tụt xuống đất, rồi nhẹ nhàng bò trở lại vị trí cũ, giả vờ ngáy. Chị Mười gọi nữa ... Anh làm ra vẻ ngái ngủ, ngáp một cái thật dài rồi bước vào gần giường của chị Mười, cúi xuống xem bếp than. Quả nhiên bếp vẫn cháy tốt. Anh vén mùng của vợ, hỏi: “Gì vậy em?” Chị Mười ngồi bật dậy, ghé tai nói rất nhỏ chỉ đủ anh nghe thấy: “Đặc công bò giỏi quá ta! Em phục anh sát đất!”

Lúc ấy anh mới biết là đã bị bể mánh. Hóa ra, từ đầu hôm bả vẫn thức, vẫn theo dõi!...

Anh Mười Hồng kể tiếp: “Nghe bả nói, tôi mắc cỡ quá trời, cả người chết trân luôn!. Theo cách mạng từ thuở 14 - 15 tuổi, trời đất không sợ, chết không sợ mà giờ đây sợ chính bà xã nhà mình! Sợ quá, sợ đến mật xanh nanh vàng! Xét cho cùng, hình như không phải sợ bà xã, mà là sợ sự thật, sợ lẽ phải... Bởi, nhận ra mình đã sai, đã thua, thua đau nữa chứ. Để gỡ tội, tôi lẹ làng chui vào mùng của vợ, định ngủ tiếp, nhưng mắc cỡ quá, không thể chợp mắt lại, không thể lì lợm mà ngủ lại được. Sáng ra, làm cơm đãi khách mà lòng dạ ngổn ngang, không sao nuốt nổi!..."

Ghi lại chuyện nầy, khi đứa con gái đầu lòng của anh Mười đã có gia đình, cháu ngoại 2 đứa. Nay anh Mười đã mất, xin hương hồn anh thứ lỗi. Đôi khi tôi đến nhà anh chị chơi, nhắc lại chuyện cũ, chị Mười cười cười nói: “TÔI ƯNG LẤY ỔNG BỞI TÍNH TRUNG THỰC CỦA ỔNG. Tất nhiên, đàn ông trước sắc đẹp đôi khi khó cưỡng lại, như kẻ đói khát trước món ăn ngon. Nhưng với tôi, tôi trị được ổng mà. Tất nhiên phải mềm dẻo, khôn khéo, tế nhị… không thể thô bạo, “già néo đứt dây” có ngày…”

Chỉ một việc ngoại tình không thành mà mắc cỡ đến muốn chui xuống lỗ nẻ.

Nghe nói bây giờ không biết tại cái gì, có phải do bà con dùng nhiều thuốc diệt cỏ nên cây Xấu hổ (trinh nữ), loài cây có hoa tím mọc hoang cũng chết hết cả. Cứ như là điềm báo, tính Xấu hổ, Mắc cỡ trong xã hội bây giờ cũng không còn mấy. Người ta chai lỳ trước những hành động trái đạo đức, trơ trẽn với những lời nói giả dối, những lời hứa ‘đánh trống bỏ dùi’, hay những hành vi vi phạm đạo đức không thể chấp nhận… nhưng không biết xấu hổ, mắc cỡ là gì.

Nhiều lắm, nhiều vô kể. Ví dụ: Một ông giáo, hiệu trưởng trường PTTH, cưỡng ép các em học sinh gái phải bán dâm cho các quan chức đầu tỉnh, mà dẫn đầu là ngài Chủ tịch tỉnh. Báo chí hồi ấy ầm ĩ một thời. Ông hiệu trưởng ra tòa, kéo theo cả các cháu nữ sinh, nạn nhân vụ việc cũng lãnh án tù. Ông chủ tich tỉnh “hạ cánh an toàn”… Nhưng nếu có tính xấu hổ, nghĩa là còn lương tâm, thì những người này phải suốt đời dằn vặt.

Ông nguyên Tổng Thanh tra Nhà nước, sau khi về hưu xây dựng một biệt phủ nguy nga, lộng lẫy… Khi báo chí vào cuộc, ông bảo nhờ “lao động thối cả móng tay” mà có. Rồi hàng loạt nhà đất được cấp không đúng chính sách phải nôn ra, trả lại. Ở vị trí của một quan Thanh tra, lẽ ra phải thanh liêm nhất, nhưng ông lại không. Nếu một người có nhân cách, ông phải xấu hổ lắm, không thể bình an…

Gần đây nhiều quan chức vừa hôm trước, chém gió, lên mặt dạy dỗ đạo đức cho thiên hạ, hôm sau đã phải còng tay vì tham nhũng, “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”, phá hoại kinh tế, môi trường sống của đất nước, làm người dân oán hận. Họ nói đó là những tên ăn cắp, ăn cướp, đạo đức giả, bị pháp luật trừng trị…Nhưng xem ra dây thần kinh xấu hổ cũng… “đứt” tự bao giờ!

Thực ra, trong bối cảnh “quá mù ra mưa”, nên họ chả biết xấu hổ là gì. Giống như khi cả xã hội đều phải mặc kín đáo, che chắn chỗ nhậy cảm, mà chẳng may ai đó bị rách quần, vô tình để “lộ hàng” trước thiên hạ giữa thanh thiên bạch nhật thì xấu hổ muốn chết.

Nhưng giả định ở xung quanh, đa số đều trần như nhộng cả thì lại trở thành bình thường, chả việc gì phải xấu hổ. Thế nên phải chăng cái thói đạo đức giả, nhất là giới quan chức nó đã quá nhiều, trở thành “bình thường” nên khi bị phát hiện, họ không còn biết xấu hổ cũng đúng thôi.

TKT/PNTB