3605. Bức tranh lớn và bức tranh nhỏ
Bức tranh lớn và bức tranh nhỏ
Nguyễn Tuấn/ FB Nguyen Tuan
Tôi có quen một anh bạn trẻ, là bác sĩ
và làm sếp trong một công ty dược đa quốc gia. Điều tôi quí anh là khác với các
bạn trẻ khác hay chạy theo những thị hiếu tầm thường, anh là người sâu lắng, có
trăn trở với thời cuộc, nói năng có suy nghĩ kĩ, và trung thành với dân tộc và
đất nước (chứ không phải với chủ nghĩa nào cả)
Thoạt đầu, tôi rất ngạc nhiên một người lớn lên sau 1980 mà
có trăn trở như thế, nhưng sau này tôi hiểu vì em xuất thân từ một gia đình
trung lưu ở Sài Gòn thời trước 1975. Có lần anh khuyên tôi: Thầy đừng nhìn VN
như là một bức tranh lớn, vì bức tranh đó ảm đạm lắm, chẳng thấy tương lai đâu
cả, và thầy sẽ thấy bi quan lắm; thầy cứ tập trung vào bức tranh nhỏ, chẳng hạn
như giúp tụi em nè, và thầy sẽ thấy vui hơn. Câu nói này ám ảnh và đeo đuổi tôi
cho đến ngày nay, và nó có khi trở thành phương châm của tôi khi làm việc liên
quan đến VN.
Nếu nhìn từ xa và nhìn chung, VN quả thật là một bức tranh ảm
đạm. An ninh đất nước bị đe doạ bởi các tên diều hâu phương Bắc. Biển đảo bị
xâm lấn hầu như hàng ngày. Tình hình phát triển kinh tế bị trì trệ, môi trường
kinh doanh không được đánh giá cao, nợ nần chồng chất và có nguy cơ vỡ nợ. Giáo
dục thì là câu chuyện muôn đời không có lối ra, khi cái vòng kim cô còn treo lơ
lửng trên đầu. Chất lượng đào tạo sút kém, từ bậc phổ thông đến đại học và càng
lên cao chất lượng càng yếu. Y tế và chăm sóc sức khoẻ thì được xếp hạng gần
chót trên thế giới, bệnh dịch lúc nào cũng trực chờ xảy ra ở qui mô lớn. Về
khoa học thì hoạt động nghiên cứu và ứng dụng KH&CN ở Việt Nam còn mờ nhạt:
hoạt động nghiên cứu KH&CN có chất lượng thấp và KH&CN chưa có những
đóng góp xứng đáng cho sự phát triển đất nước. Vân vân. Nhìn đâu cũng thấy toàn
là … màu xám.
Nhưng quan trọng nhất có lẽ là văn hóa, đạo đức xã hội đang
suy thoái trầm trọng. Chưa khi nào tin tức về tệ nạn xã hội lại có mật độ dày
đặc như hiện nay. Dường như, cái xấu và cái ác đang hoành hành ngoài xã hội và
tràn lên mặt báo mỗi ngày. Kỉ cương, phép nước bị coi thường. Mê tín dị đoan
lên ngôi, không chỉ ở tầng lớp đại chúng mà ngay ở cả một số cán bộ cao cấp ở
các cơ quan công quyền. Những chuẩn mực về văn hóa, những giá trị phổ quát như
chân-thiện-mĩ đã bị sự giả dối, cái xấu và cái ác bóp nghẹt không nhân nhượng.
Chưa bao giờ, nhân phẩm của con người có thể bị xúc phạm dễ dàng và tính mạng
của con người có thể bị coi rẻ như hiện nay. Suy thoái kinh tế – xã hội thì còn
có thể vực dậy trong vài năm, nhưng suy đồi về văn hoá và đạo đức xã hội thì
chắc cần đến vài thế hệ để khôi phục.
Với một bức tranh lớn ảm đạm như thế thì người có trăn trở
không bi quan mới là chuyện lạ. Chẳng những bi quan mà còn cảm thấy bất lực, vì
họ chẳng làm được gì để cải thiện tình thế. Bạn và tôi không thể làm gì cả vì
không ở trong “hệ thống”. Mà, dù có ở trong hệ thống thì cũng chưa chắc làm
được gì. Chỉ có thể lên tiếng, nhưng có khi lên tiếng lại mang hoạ vào thân. Nói
chung là chỉ biết than thở riêng tư, chứ chẳng gây được tác động gì to tát. Do
đó, có nhiều người thắc mắc hỏi tôi là sao tôi viết toàn những “negative” về
tình hình VN, nhưng khi làm việc gì cho VN thì tôi rất “positive”, rất tích
cực; có gì mâu thuẫn chăng?
Thật ra thì chẳng có gì mâu thuẫn cả. Tôi theo lời khuyên của
anh bạn trẻ ở trên, tức là dù nhìn vào bức tranh lớn thì thấy ảm đạm, nhưng tôi
tìm niềm vui trong những bức tranh nhỏ. Thật vậy, tôi nghĩ mỗi chúng ta cũng có
thể làm những việc nhỏ để cải thiện tình thế. Nói như anh bạn tôi là nhìn vào
bức tranh nhỏ và làm đẹp bức tranh đó. Nếu nhiều người cùng làm những việc nhỏ
mà khả năng cá nhân cho phép, thì tập hợp những việc nhỏ đó sẽ có khả năng gây
tác động lớn và tích cực hơn. Lấy ví dụ như viết sách, đó là một việc rất nhỏ.
Nhưng tôi thấy mình vui khi ngồi rị mọ viết những dòng chữ hướng dẫn phân tích
cái này, vẽ cái kia, vì tôi biết có nhiều bạn sẽ học được một hai điều có ích
từ đó. Nếu nhiều người cùng viết ra những kinh nghiệm của mình thì tập hợp lại
sẽ là một bộ sách rất có ích cho nhiều thế hệ, và thế là chất lượng giáo dục –
y tế sẽ tốt hơn. Bắt đầu từ việc làm đẹp những bức tranh nhỏ thì kết quả là bức
tranh lớn sẽ đẹp hơn. Hình như ai đó có nói rằng [và tôi rất đồng cảm] thay vì
nguyền rủa bóng tối thì nên thấp lên một que diêm.
Thôi, cũng đành như chiếc que diêm
Một lần loé lên
Thắp đời em sáng lung linh
Buồn một cõi riêng
(Từ Công Phụng)
Nguồn: FB Nguyen Tuan
Nhận xét