3448. Trả ơn
Trả ơn
Minh Tâm
 |
| Hình sưu tầm Internet |
Lời bình của nhà văn Nguyễn Quang Lập: Không rõ đây là một sáng tác hay hồi ức của
chính tác giả? Dù thực hay hư cũng quá hay!
Hơn ba chục năm
tôi mới gặp Trạch. Trận đánh thị xã Phước Long tháng 01-75, lão hứng trọn trái
M79 nát tươm hai chân. Ai cũng tưởng lão ngoẻo rồi. Vậy mà bây giờ lão từ Thái
Bình tìm đến nhà tôi tận Sài Gòn trên chiếc xe lăn.
- Có việc cần
lắm tao mới phải đến. Chứ lết nửa cái thân tàn này hơn nghìn cây số nhếch nhác
lắm!
Trạch vẫn nói
bằng giọng bỗ bã, rồi cười móm mém, hai hàm răng chỉ còn vài chiếc, khuôn mặt
nhăn nheo, đen đúa tương phản với mái tóc bạc. Trạch gần bằng tuổi tôi, ngoại lục
tuần mà nhìn lão hom hem hơn ông cụ ngoài bảy mươi. Tôi hỏi có việc gì? Trạch
chậm rãi mở ba-lô con cóc nhàu nát lôi ra một bọc giấy ở đáy ba-lô. Tôi nói:
- Nhờ xác minh
quá trình công tác trong quân đội chớ gì? Đang có đợt làm chính cho người có
công đấy. Ông thì xứng đáng quá đi chứ! Trận Phước Long đã được thưởng huân
chương chiến công hạng nhất cơ mà…
Trạch nói:
- Đời mình một
nửa đã chôn ở Phước Long rồi, còn một nửa nay mai chôn nốt ở Thái Bình, cần
huân chương huân chước làm gì? Vào đây là vì thằng con cần phải nhờ đồng đội
giúp đỡ…
Hình như khó
khăn lắm Trạch mới thốt ra được mấy câu cuối. Giọng lão nghẹn ứ. Hơn ba chục
năm trước Trạch đã từng bắn liền ba phát B40 trúng 3 xe tăng, bị thương nát cả
hai chân mặt lão vẫn rắn đanh chứ có yếu đuối như vậy đâu. Cà đơn vị gọi là
Trạch lì. Lão cũng hơi gàn, lại bướng, nói năng bỗ bã, nhưng tính thẳng băng và
đối với đồng đội chí cốt.Tôi hỏi :
- Con cái thế
nào mà phải nhờ đồng đội?
Trạch uống nước,
hút thuôc rồi kể. Hôm đánh Phước Long lão bị thương , tưởng ngẻo , nhưng nhờ
đồng đội nhiệt tình đưa vào quân y gấp , được truyền máu nên sống sót. Sài Gòn
giải phóng lão vẫn nằm chết dí trong bệnh viện, chả biết hòn ngọc viễn đông nó
như thế nào. Rồi lão được đưa ra Bắc, an dưỡng ở trại thương binh Thái Bình. Cứ
nghĩ gửi nửa tấm thân tàn ở đây đến chết. Nào ngờ một cô thương binh cụt tay,
mất một mắt cũng vào an dưỡng. Cùng cảnh ngộ thế là thương nhau, nên vợ chồng.
Địa phương ưu tiên cho vợ chồng Trạch làm nhân viên thu lệ phí chợ. Vợ chồng ăn
ở với nhau, ba lần đẻ chỉ nuôi được một. Trạch đặt tên con là Phước. Thì có
phước mới có vợ và có đứa con nối dõi, chứ không thì nửa cái thân tàn chết
không có người chống gậy. Trạch nói thế. Và lão bảo:
- Tớ đặt tên con
là Phước cũng là để kỷ niệm trận đánh cuối cùng đời lính!
Vợ chồng lão
Trạch kiếm được đồng nào dồn cho con ăn học hết . Nhờ trời, thằng Phước hay ăn
chóng lớn, và chăm ngoan, học giỏi. Thấm thoát đã lên đại học, tốt nghiệp kỹ sư
cầu đường loại ưu. Nhưng ra trường xin việc không chỗ nào nhận. Phải có chức,
có quyền , hoặc có nhiều tiền. Vợ chồng Trạch đào đâu ra? Có thằng cò đòi 10
triệu chạy cho một chỗ , vợ chồng Trạch thế chấp hai quyển sổ thương binh lấy
10 triệu đưa cho nó. Nó cầm tiền xong là biến. Thằng Phước đành ra chợ thu lệ
phí với bố mẹ. Nhìn con thất vọng , Trạch đau như đứt từng khúc ruột. Đêm nào
Trạch cũng sang hàng xóm xem nhờ tivi, mong nơi nào đăng tin cần kỹ sư cầu
đường . Cách đây một tuần, Trạch tình cờ nhận ra tôi và Mạnh xuất hiện trên TV.
Lão biết Mạnh đang làm Tồng giám đốc một công ty xây dựng, và đang cần tuyển kỹ
sư , nên vào xin việc cho con.
Trạch nói với
tôi:
-Mừng quá suốt
đêm không chợp mắt , mong trời sáng đi gặp chúng mày!
Tôi nói vui:
- Nếu không chắc
quên béng tụi tôi rồi?
Trạch cười khầng
khậc, nói như kẻ mắc lỗi:
- Cái thân tôi,
tôi còn quên nữa là. Ông biết không? Nhiều đêm nằm mơ cứ tưởng mình còn chân,
vùng dậy chạy, thế là té nhào , đổ máu đầu. Mới gần sáu chục , nhưng cực quá
đâm đãng trí mất rồi!
Tôi cảm thấy
thương người bạn đã từng sống chết với mình. Còn nhớ mùa mưa năm 1968, đơn vị
hành quân vào B2. Đói, sốt rét tả tơi. Càng vào sâu anh em rơi rớt càng nhiều.
Một chiều, đến bãi khách thấy thiếu Mạnh, Trạch vứt ba-lô, xách AK quay lại
đường cũ. Đêm ấy Trạch không về.
Sáng hôm sau đơn
vị hành quân tiếp, bỏ Trạch và Mạnh lại. Ai cũng nghĩ hai đứa “rụng” rồi. Nhưng
ba hôm sau, đơn vị đang nghỉ ở bờ sông Xe-băng-Hiêng, thì Trạch cõng Mạnh về.
Mạnh chỉ còn là một cái xác thoi thóp, xám ngoét. Trạch đã mò mẫm ba ngày đêm
mới tìm thấy Mạnh trong rừng sâu. Trên đường Trường Sơn ngày ấy biết bao người
lính như Mạnh, bỏ xác âm thầm vì đồng đội không quay lại tìm…
Tôi sốt sắng
điện thoại báo tin cho Mạnh. Tôi tưởng Mạnh mừng lắm , nhưng Mạnh lại tỏ ra
lạnh nhạt. Mạnh hỏi tôi:
- Lão Trạch còn
sống à?
Tôi nói cho Mạnh
biết nguyện vọng của Trạch, và ngỏ ý đưa Trạch đến nhà Mạnh chơi. Mạnh nói mai
đưa Trạch đến văn phòng công ty.
Trạch vuốt ve
cẩn thận tờ đơn xin việc và cái bằng kỹ sư của con. Nhà tôi chỉ cách Văn phòng công
ty Mạnh hơn cây số. Tôi đặt nửa tấm thân người bạn lính quắt queo nhẹ bỗng lên
cái xe lăn, rồi đẩy đi gặp đồng đội cũ . Đường phố Sài Gòn nhộn nhịp, người xe
như nêm, Trạch chả thèm để ý, cứ luôn mồm hỏi :
- Sắp đến chưa?
- Đừng sốt ruột,
thế nào thằng Mạnh cũng nhận con ông!
Tôi trấn an
Trạch nhưng trong lòng cảm thấy hơi băn khoăn. Vì Mạnh tỏ ra lạnh nhạt . Lẽ ra
Mạnh phải vui mừng vì gặp lại người đã cứu sống mình . Chính Mạnh đã từng xúc
động phát biểu trên TV về đền ơn đáp nghĩa cơ mà…
Mạnh ra tận cửa,
ôm choàng lấy Trạch, đón chúng tôi vào phòng khách. Tôi cảm thấy mối nghi ngại
trong lòng mình dịu đi.
Chuyện trò thăm
hỏi vồn vã xong, Mạnh mời chúng tôi sang phòng bên. Một bàn tiệc thịnh soạn đã
dọn sẵn. Ngoài Mạnh và chúng tôi còn có cán bộ công ty của Mạnh va phóng viên
đài truyền hình. Mạnh giới thiệu Trạch , không quên nhắc lại những chiến công
của người đồng đội cũ. Rồi ôm hôn Trạch thắm thiết trước ống kính Camera. Nước
mắt Trạch ràn rụa chảy xuống hai gò má nhăn nheo. Phóng viên quay xong cảnh cảm
động đó, nhận phong bì rồi tếch thẳng. Chúng tôi cụng ly , rôm rả chuyện trò.
Bỗng Mạnh ghé tai tôi hỏi:
- Cậu còn nhớ
chuyện lão Trạch ngửi súng không?
Tôi giật mình
khi nghe Mạnh nhắc chuyện đó , mặt lạnh như tiền. Số là vào mùa hè năm 70, đơn
vị làm nhiệm vụ chốt chặn đoạn quốc lộ Lộc Ninh đi Snun. Chiều chiều từng tiểu
đội cắt rừng ra mặt lộ chôn mìn rồi mai phục. Xe tải, xe bọc thép của quân đội
Việt Nam
Buổi sáng hôm
ấy, tiểu đội Mạnh đi phục về, báo cáo đã bắn ba xe bọc thép bằng súng B40.
Chính trị viên đại đội đang định biểu dương thì Trạch nhảy xổ ra. Trạch giật
khẩu B40 trong tay Mạnh, hỏi:
- Bắn bằng khẩu
B40 này à?
– Đúng! Mạnh đáp.
Trạch liền kề
mũi vào nòng súng hít mạnh. Rồi lão dí nòng súng đó vào mũi đại đội trưởng,
chính trị viên đại đội nói:
- Các ông ngửi
đi!
Đại đội trưởng,
chính trị viên không hiểu Trạch giở trò gì, nhưng cũng ngửi nòng súng. Chờ hai
người ngửi xong Trạch hỏi:
- Các thủ trưởng
có thấy thối không?
– Không! Hai người cùng đáp.
Trạch thò ngóng
tay ngoáy vào nòng khầu súng B40,rồi giơ lên cho mọi người nhìn thấy bụi bám
đen xì, và hỏi:
- Khẩu súng này
chưa lau! Đúng không?
– Đúng!
Trạch mới chỉ
mặt Mạnh hỏi :
- Mày bảo đã bắn
ba phát đúng không?
– Đúng!
Bấy giờ Trạch
mới nói rành rọt :
- Những thằng
bắn B40 đều biết, chỉ bắn một phát, nòng súng đã thối hoắc. Không tin cứ bắn
thử. Đồng chí Mạnh bắn ba phát , chưa lau chùi , mà nòng súng không thối.
Nói xong, Trạch
ra gốc cây, xách ba quả đạn B40 vào để trước mặt chính trị viên đại đội:
- Đây là ba quả
đạn tiểu đội đồng chí Mạnh vứt đi rồi báo cáo đã bắn cháy ba xe bọc thép!
Thì ra suốt đêm
qua Trạch đã bám theo tiểu đội Mạnh để điều tra việc làm gian dối của Mạnh.
Trước bằng chứng không thể chối cãi, Mạnh phải thú thực đã nhiều lần báo cáo
láo thành tích. Mạnh cảnh cáo, bị bị gạch tên trong danh sách đề nghị khen
thưởng…
Đã hơn ba mươi
năm mà Mạnh còn nhớ và thù Trạch. Tôi nói với Mạnh:
- Quên chuyện cũ
đi. Đó cũng là bài học Trạch dạy ông để có được ngày hôm nay. Tôi nghĩ điều ông
cần phải nhớ là Trạch đã cứu ông , không chì một mà hai lần. Không có Trạch thì
ông bỏ xác ở Trường Sơn rồi. Và trong trận Phước Long , Trạch đã lấy thân che
cho ông. Nó hứng trọn trái M79, mất nừa thân thể…
Mạnh cười nhạt:
- Ông khỏi nhắc.
Tôi sẽ trả ơn hắn!
Nói rồi Mạnh móc
túi lấy chiếc phong bao đã chuẩn bị sẵn bước tới bên Trạch. Một tay Mạnh ôm vai
Trạch , một tay cầm cái phong bao giơ lên. Mạnh nói giọng xúc động:
- Ăn quả nhớ kẻ
trồng cây! Tôi có ngày hôm nay là nhờ nhân dân đùm bọc, đặc biệt là những người
đồng đội như anh Trạch đậy. Tôi có một chút quà xin đến đáp lại anh Trạch.
Mạnh trao cái
phong bao cho Trạch. Trạch cầm đặt xuống bàn. Và nói:
- Tôi xin cảm ơn
đồng chí Mạnh! – Trạch không bỗ bã theo thói quen, mà nói rất nghiêm túc, giọng
rưng rưng xúc động – Tôi từ quê vào đây tìm đồng đội cũ chì có một việc nhờ
đồng đội giúp. Vợ chồng có mỗi cháu Phước. Cháu tốt nghiệp đại học giao thông,
nhưng hơn hai năm nay chưa xin được việc làm. Tôi mong đồng chí Mạnh và các
đồng chí cưu mang cháu cháu vào làm ở công ty…
Lão Trạch run
run đưa cái đơn xin việc và cái bằng tốt nghiệp của con mình cho Mạnh. Tôi nhìn
Mạnh như cầu khẩn Mạnh cầm lấy. Nhưng Mạnh không cầm. Mạnh nhếch mép cười từ
chối khéo:
- Anh Trạch
thông cảm! Công ty đang cổ phần hóa nên không nhận thêm người. Anh chịu khó xin
việc nơi khác cho cháu vậy.
Rồi Mạnh vỗ mạnh
vào vai Trạch, phá lên cười, nói bỗ bã:
- Vả lại nhựa
đường còn thối hơn nòng súng B40 anh Trạch ạ!
Những cán bộ
dưới quyền Mạnh cất tiếng cười tán thưởng câu nói đùa vừa ác ý vừa vô duyên của
sếp. Những khuôn mặt no nê, nhầy nhụa phả ra toàn hơi rượu, nhìn bẩn thỉu như
những đống phân. Trạch nhìn Mạnh, nhìn những khuôn mặt đó. Anh chợt hiểu ra tất
cả. Chúng nó thù dai như đỉa nhưng nhanh chóng quên ơn . Bất đắc dĩ chúng nó
phải bớt xén tiền ăn cắp của dân để bố thí cho mình gọi là đền ơn đáp nghĩa,
làm mầu làm mè với thiên hạ, để xuê xoa che giấu tội lỗi, để tục lừa dối, chứ
không hề nghĩ đến trách nhiệm đối với con mình. Mình đã đổ máu để cứu bọn lưu
manh.
Trạch cầm chiếc
phong bao ném thẳng vào mặt Mạnh. Những tờ đô la bay tứ tung, dính vào khuôn
mặt nhờn mỡ của Mạnh và đồng bọn. Rồi Trạch lết ra chiếc xe lăn. Anh không nhờ
tôi bế lên xe, cũng không chờ tôi cùng về. Anh dùng hai bàn tay gầy quắt queo
vần bánh xe lăn . Tôi cảm thấy tim mình buốt nhói.
M T (Tác giả gửi BVB)
Nhận xét