3059. Tiếng Việt - tiếng Mỹ rắc rối quá.
TIẾNG VIỆT - TIẾNG MỸ
: RẮC RỐI QUÁ
POSTED BY THUỲ HƯƠNG
Johnson vẫn lắc đầu than:
- Tiếng Việt của mấy ông rắc rối quá! Tôi học đã
lâu mà vẫn còn lúng túng, nhiều lúc viết sai, nói sai lung tung cả lên. Này
nhé, từ xưng hô, ăn uống, giao tiếp... thật lắm từ khác nhau chẳng đơn giản như
tiếng Mỹ của tớ, chỉ một từ you là để nói với tất cả người đối thoại, tiếng
Việt thì phân biệt ông, bà, anh, chị, em, con, cháu, ngài, mày, thầy, thằng,
... rành mạch. Tiếng Mỹ thì dùng một chữ black để chỉ tất cả những vật gì, con
gì có màu đen trong khi đó tiếng Việt thì khác, ngựa đen thì gọi là ngựa ô, chó
đen thì kêu là chó mực, mèo đen thì gọi là mèo mun, gà đen thì là gà quạ, bò
đen là bò hóng, mực đen là mực tàu, tóc đen thì hóa thành tóc nhung hoặc tóc
huyền. Ðã là màu đen rồi mà người Việt còn nhấn mạnh thêm mức độ đen như đen
thủi, đen thui, rồi đen tuyền, đen thắm, tím đen, đen ngắt, đen bóng, đen sì,
đen đủi, đen thẳm, đen óng, đen thùi lùi, đen kịt, đen dòn... Còn để chỉ màu ít
đen hơn thì người Việt dung chữ đen hai lần: đen đen.
Tôi cười cười:
- Thì tiếng Mỹ của ông nhiều lúc cũng rắc
rối kia mà. Này nhé, người Việt nói: "Hôm qua, tôi đi tiệm" thì người
Mỹ lại nói "Yesterday, I went to the shop". Tiếng Anh, đi là go,
nhưng đã đi (quá khứ) thì phải viết là went. Bản thân chữ hôm qua (yesterday)
đã là quá khứ rồi thì ai cũng biết mà gì cần phải đổi go thành went chi cho rối
mấy người học Anh văn? Nội chuyện học thuộc lòng 154 động từ bất qui tắt của
mấy ông cũng đủ làm nhiều người trên thế giới phải thi rớt lên rớt xuống. Người
Việt nói hai con chó mà chẳng cần thêm s hoặc es thành hai con chó
"sờ" (two dogs) như tiếng Mỹ. Một đứa con nít thì nói là one child là
được rồi, vậy mà thêm một đứa nữa thì bắt đầu rối, chẳng phải là two childs mà
thành two children. Một con ngỗng là one goose, hai con ngỗng thì thành two
geese. Vậy mà viết một con cừu là one sheep nhưng hai con cừu thì cũng là two
sheep, chẳng chịu đổi gì cả ?!.
Johnson vẫn không chịu thua:
- Văn phạm của xứ ông cũng rắc rối bỏ xừ! Xem nè,
thắng và thua là hai chữ phản nghĩa chứ gì? Thua và bại là hai chữ đồng nghĩa,
đúng hông? Vậy mà, hai câu nói: "Ngô Quyền đánh thắng quân Nam Hán"
đồng nghĩa với câu "Ngô Quyền đánh bại quân Nam Hán"? Không thể viết
là "Ngô Quyền đánh thua quân Nam Hán"!!! Phải không nào? Rồi còn,
"áo ấm" tương đương với "áo lạnh", "nín thinh"
giống như "làm thinh" trong khi ấm và lạnh phản nghĩa nhau, nín và
làm cũng là những động từ đối nhau. Rồi ba hồi mấy ông dùng tiếng Hán như Quốc
gia rồi đổi thành tiếng Nôm ra Nhà nước, Trực thăng (có thể không cần chữ máy
bay phía trước) thành Máy bay Lên thẳng (phải có chữ máy bay phía trước), Thủy
quân lục chiến thì đổi là Lính thủy đánh bộ, sao không gọi luôn là lính nước
đánh đất??? Lễ động thổ thì không thể sửa lại là Lễ động đất mặc dầu là thổ là
đất?
Tôi tiếp tục "ăn
miếng trả miếng":
- Tiếng Mỹ cũng đâu có tránh khỏi. See và
look cũng đều là động từ để cùng chỉ hành động xem, nhìn, ngắm, dòm nhưng
oversee (quan sát, trông nom) lại ngược nghĩa overlook (bỏ sót, không nhìn
thấy). Wise man là người thông thái, uyên bác, vậy mà thay chữ man (đàn ông)
thành woman (đàn bà) thì chữ wise woman thành bà phù thủy, bà đỡ bà lang, bà
thầy bói, bà đồng bóng!!! Rồi chữ man và guy (anh chàng, gã) gần gần như nhau
thì chữ wise guy thành một kẻ hợm hĩnh, khoác lác. Sao lại "park on
driveways" (đậu xe trên đường nội bộ) nhưng "drive on parkways"
(lái xe trên xa lộ)?
Johnson ôm bụng cười:
- Tên món ăn Việt Nam cũng lạ, miền Nam
có bánh da lợn, tưởng làm bằng thịt lợn nhưng thực chất là bằng bột, có lẽ
giống như các lớp da lợn, nhưng sao không gọi là bánh da heo theo từ miền Nam
mà gọi theo chữ lợn miền Bắc? Bánh bò cũng chẳng có miếng thịt bò nào. Bánh
tiêu thì không rắc tiêu mà lại rắc mè. Gọi rau má mà chẳng liên quan đến má hay
mẹ gì cả. Bánh tét mà gói thật chặt, chẳng thể nào tét được. Bánh dày thì
lại mỏng hơn bánh chưng. Bánh chưng thì phải nấu thật lâu mới chín chứ không
phải dùng cách chưng hơi hay chưng hấp. Nước lèo trong nồi hủ tiếu thì chẳng
phải theo kiểu nước Lào (hay Lèo). Trái sầu riêng thì ăn vô chẳng thấy sầu
riêng hay sầu chung chi cả. Bưởi Năm roi rất tuyệt nhưng sao đúng là năm roi?
Trái vú sữa, Cây dái ngựa thì thật là tượng hình. Hi hi... Ngôn từ bây giờ cũng
thế, cò đất, cò nhà... thì chẳng dính dáng gì đến "con cò, cò bay lả, lả
bay la..." cả.
Tôi cũng chẳng vừa:
- Thế cái món hot dog của mấy ông có liên quan gì đến con chó không? Món bánh
mì kẹp thịt bò băm Hamburger của Mc Donald thì đâu có thịt heo (ham). Trái
thơm, trái khóm "pineapple" thì chẳng có gì liên quan đến pine (cây
thông) và apple (trái táo) cả? Vào phòng thí nghiệm sinh học, ông Giáo sư bảo
bắt một con "Guinea pig", nghe qua tưởng đâu là con heo xứ Guinea (ở
Tây Phi Châu, giáp với Senegal, Mali, Liberia, Sierra Leone và biển Bắc Ðại Tây
dương) nhưng ngờ đâu là một giống chuột tên là Guinea (ở Guinea không có giống
chuột này!). Ðáng lý chữ football (bóng đá) thì phải viết là legball chứ, bởi
vì người ta đá banh bằng cả cái chân (leg) chứ đâu chỉ cái ống chân foot từ
dưới đầu gối đến trên bàn chân? Mới đây, khi dân Pháp không chịu ủng hộ Mỹ
trong vụ chiến tranh Iraq thế là mấy dân biểu Mỹ giận đòi đổi tên món khoai tây
chiên French fries bằng chữ American fries thì mấy ông Tây lại ôm bụng cười chế
riễu rằng món French fries không phải xuất xứ từ Pháp mà từ ... Mỹ và là món ăn
của dân Mỹ. Có lẽ mấy ông Mỹ tiền bối xưa, khi làm món này đặt tên là khoai tây
Pháp cho nó có vẻ ... ngoại cho sang, giống như bây giờ một số quán ăn Việt Nam
có thực đơn Lẫu Thái, Bún Singapore, Bánh bao Mã lai, Cá chiên viên Singapore,
Hủ tiếu Nam Vang, ... mặc dầu nguyên liệu và cách nấu gần như 100% của Việt
Nam???
Johnson gật gù:
- Ừ, cũng đúng. Nhưng lúc đầu học tiếng Việt, tôi thấy khó quá, đã lấy 24 chữ
cái A, B, C của vần La tinh rồi mà bày ra thêm a, â, ă, u, ư, ơ, d, đ, ... nữa.
Lại thêm kèm 5 dấu sắc ('), huyền (`), hỏi (?), ngã (~), nặng (.) và không dấu
( ) nữa. Như le, lé, lè, lẹ, lẻ, lẽ, mỗi chữ mang một nghĩa khác nhau. Rồi phải
học cách bỏ dấu ở đâu trong từ cho chính xác nữa chứ. Hòa hay là hoà. Li hay là
ly? Có câu thơ về dấu này cũng hay:
Chị Huyền mang nặng ngã đau,
Sao không sắc thuốc, hỏi sao cho lành ?!
Trong ngôn ngữ Việt Nam, tôi thấy nhiều chữ ghép
với chữ ăn mặc dầu nó chẳng ăn nhập đến chuyện bỏ thực phẩm vào miệng, nhai và
nuốt xuống gì cả. Nói ăn nhậu, ăn tiệc, ăn mừng, ăn cưới, ăn giỗ, ... thì có lý
nhưng sao lại ăn nằm, ăn hút, ăn tiền, ăn lương, ăn cắp, ăn mày, ăn chặn, ăn
quỵt, ăn diện, ăn đòn, ăn công, ăn năn, ăn hiếp, ăn khách, ăn ảnh,
...
Tôi bật cười chận ngang khi Johnson tiếp tục ghép chữ với từ
ăn:
- Thì như tiếng Mỹ của ông vậy thôi. Chữ to get khó dịch gì ra hồn cả. Tôi cũng
có nghĩ là khi mình chưa tìm ra động từ nào thích hợp thì dùng tạm luôn chữ to
get! Khi quân đội Mỹ bắt sống được Saddam Hussen ở Iraq thì tuyên bố "We
got him!", sao không dùng động từ to catch, to caught, to force, to find,
to capture, to pick up, ...cho rõ nghĩa? Rồi động từ to get đi kèm các giới từ
in, into, on, out, up, at-able... thành một loạt động từ mới. Các động từ to
take, to put, to be... cũng vậy.
Johnson chuyển qua phần khác:
- Chuyện
mạo từ tiếng Việt cũng làm rắc rối người nước ngoài. Người Việt nói cái bàn,
cái nhà, cái gường, cái nón... nhưng không thể nói cái chó, cái mèo mà phải là
con chó, con mèo, con người.... Ðồ vật là cái, động vật là con. Bây giờ nhiều
cô cậu thanh niên Hà Nội thay vì nói cái xe Honda Dream thì lại dùng từ con
Ðờ-rim, rồi tiếp là con Su (Suzuki), con a còng (@), con Tô (Toyota), con Mẹc
(Mercedes)...
Vợ chồng tôi có chuyện vui thế này: Tôi quen vợ tôi, một phần vì yêu các cô gái
Việt Nam, một phần cũng để trau dồi thêm tiếng Việt. Hôm hôm chúng tôi ra Hồ
Gươm dạo chơi, tôi khen: "Con hồ này đẹp quá!". Vợ tôi
"chỉnh" liền: "Không, anh phải nói là cái hồ này đẹp quá!".
Vậy mà đi ngang sông Tô Lịch thấy nước đen ngòm, tôi nói: "Cái sông này
bẩn quá!" thì vợ tôi "sửa" ngay: "Ậy, anh phải nói là con
sông này bẩn quá chứ không nói là cái sông!". Tôi la lên: "Ồ, sao lại
thế, khi là cái, khi là con, làm sao phân biệt?". Vợ tôi ôn tồn giải
thích: "Cái gì động dậy, nhúc nhích thì gọi là con, như con sông có nước
chảy, còn cái gì nằm im như cái hồ nuớc tĩnh mịch thì phải là cái hồ. Con chó,
con mèo nó chạy được nên phải là con. Cái nhà, cái bàn, cái cột đèn đâu có di
chuyển được nên phải là cái. Rõ chửa?". Lúc đó, tôi phá lên cười vì phát
hiện một điều vô cùng thú vị: "À, anh hiểu rồi! Tiếng Việt thật hay. Hèn
gì cái... cái của anh nó nhúc nhích lên xuống nên phải gọi là con ..., còn của...
em, nó nằm im một chỗ nên phải gọi là cái, cái... Ha ha...". Hôm ấy, tôi
bị mấy cái nhéo đau điếng, nhưng bù lại, có được một đêm hạnh
phúc.
Tôi thấy tức cười vô cùng với anh bạn Mỹ này:
- Tôi cũng có chuyện hiểu lầm trong phát
âm tiếng Mỹ như thế này.
Trong một bữa tiệc với các sinh viên quốc tế, tôi nhận phần phục vụ nước uống.
Gặp bà giáo người Mỹ đã đứng tuổi, tôi đến chào lịch sự và nói theo kiểu cách
theo kiểu của người Việt: "Good evening, Madam. May I have a honour to
serve you? Do you like my Coke?" (Chào bà, Tôi có thể hân hạnh phục vụ quí
bà. Bà có muốn món Coke (Coca Cola)?). Bà này trợn mắt nhìn tôi, ra vẻ ngạc
nhiên, rồi lắc đầu bỏ đi. Tôi băn khoăn chẳng hiểu chuyện gì? Hôm sau, tôi đánh
bạo đến hỏi bà: "I am sorry, yesterday I have found your strange look when
hearing my invitation. Was there a wrong?" (Xin lỗi, hôm qua tôi thấy bà
nhìn tôi kỳ lạ khi nghe lời mời của tôi. Có điều gì không ổn vậy?). Bà giáo mỉm
cười độ lượng: "Yes, I had misunderstood yours. Today, I just find out
that your pronunciation is not correct. You said "Coke" not sound
like "Coke" but "Cock". Cock is a male chicken but it also
has a dirty meaning else. You should be careful when saying this word to a
lady". (Vâng, tôi đã hiểu lầm anh. Hôm nay, tôi mới hiểu ra là anh phát âm
không đúng. Anh nói chữ "Coke" mà không giống "Coke" mà
thành "Cock". Cock là con gà trống, nó mổ người, nó cũng có một nghĩa
khác xấu. Anh phải cẩn thận khi nói từ này với một phụ nữ).
Johnson "gỡ gạc":
- Hi hi... Anh bạn người Việt dẫn tôi đến thăm nhà,
đến trước ngôi nhà của mình anh nói: "Ðây là nhà tôi, mời ông vào
chơi", gặp vợ anh ta ra đón trước cửa, anh ta lại giới thiệu: "Ðây là
nhà tôi, mời ông vào chơi". Tôi hơi ngạc nhiên nhưng cũng không hỏi và
bước vào nhà, nhà anh ta thật đẹp (vợ anh ta cũng vậy!). Tôi ra lịch sự nên
khen chủ nhà và nói: "Nhà anh và nhà anh thật đẹp". Hai vợ chồng nhìn
nhau cười. Vì đi lâu ngoài đường, lại không có WC công cộng, nên tôi hỏi anh
chủ nhà "Đây là chỗ đi toilet của nhà tôi .?" Hi hi... lúc đó tôi
không nghĩ đến cái sự buồn cười của câu này, hôm sau nghĩ lại tôi mới
thấy.
Tôi cười to kể tiếp:
- Lần đầu tiên sang Châu Âu cách đây 10 năm, tôi
quen một cô sinh viên Hà Lan. Chúng tôi nói chuyện với nhau bằng tiếng Anh. Cô
rủ tôi ra bãi biển nằm phơi nắng và nói chuyện. Hôm đó, tôi chẳng đem theo cái
gì để trải xuống bãi cát để nằm cả. Nói với cô này, thì cô mỉm cười: "Oh,
never mind. You can lie down at my top" (Ồ, không sao. Anh có thể nằm trên
cái top của tôi). Tiếng Anh của tôi cũng chẳng giỏi gì nên chẳng hiểu là nằm
trên top là nằm ở đâu? Tôi chỉ biết top có nghĩa là đỉnh, là ở trên. Vậy nằm ở
trên là nằm đâu? Nằm trên đầu thì chắc là không đúng rồi, ai lại nằm trên đầu
mà nói chuyện với phụ nữ. Chẳng lẽ nằm trên... mình cô này? Hồi lúc trước đi
Tây, tôi nghe nhiều thằng bạn kháo nhau rằng, phụ nữ Tây nó... Tây lắm, thích
thì sẵn sàng... chiều! "Tình cho không biếu không" mà. Vậy là... lẽ
nào ??? Tới nơi, tôi mới bật cười và thấy mắc cỡ trong lòng khi thấy cô này cởi
áo khoác ra, trải dưới bãi cát và chỉ tôi nằm trên đó. Tối đó, về đến nhà, tôi
lặng lẽ lật từ điển Anh - Việt ra xem, mới biết thêm là top còn có nghĩa là cái
áo khoác ngoài của phụ nữ. Trời ơi! Johnson vỗ vai
tôi:
- Chút xíu nữa bạn là... hố to rồi. Ha ha... Năm ngoái, tôi có đến thăm miệt
vườn Nam
bộ, tôi có nghe một câu thế này mà lúc đó chẳng thế nào hiểu được: "Hôm
qua, qua nói qua qua mà qua hổng qua. Hôm nay, qua hổng nói qua mà qua lại
qua"...
***
Theo: Gotphieudu
Nhận xét