4951. Cười vãi linh hồn về những sự cố chữ nghĩa (*)

‘Dâng hương cho học sinh giỏi’: Chuyện ‘hi hữu’ không… hiếm gặp

Châu Phú

VNN - Trên mặt báo, trong cuộc sống đã không hề hiếm gặp những lời nói, câu viết đầy tính sự cố và “hi hữu” như vậy!

Mới đây, báo giới lên tiếng về một sự cố hi hữu: “Lễ dâng hương cho học sinh giỏi thủ đô tham dự kỳ thi học sinh giỏi quốc gia năm học 2016-2017”! Quả là khóc dở, mếu dở khi “tác giả” của sự cố này là Sở Giáo dục - Đào tạo Hà Nội và việc này được tổ chức đều kỳ hàng năm, chứ không phải lần đầu, chưa có kinh nghiệm. Dư luận cũng khẳng định, bức ảnh được công bố không hề được chỉnh sửa hay xuyên tạc!

Những người có trách nhiệm đã nói lời xin lỗi và mong được chia sẻ, cảm thông. Dù có nói gì, làm gì thì chắc chắn vụ này cũng sẽ “no đòn ném đá” từ bàn dân thiên hạ.

Tiện thể xin được nói thêm, trên mặt báo, trong cuộc sống đã không hề hiếm gặp những lời nói, câu viết đầy tính sự cố và “hi hữu” như trên!

Thì đây, vô cùng mới mẻ và cập nhật là tin tức liên quan đến cuộc vận động ủng hộ đồng bào miền Trung bị thiệt hại nặng nề do lũ lụt. Sự việc này đã được tờ báo nọ “giật” một cách ngắn gọn và rất quen thuộc, nghe ai cũng thấy đúng, cũng hiểu nhưng xem kỹ lại thấy dường như có vấn đề “Lãnh đạo Bộ… ủng hộ đồng bào bão lụt”! Từ đúng đến chưa đúng rõ ràng có khoảng cách rất mong manh?

Đây nữa, tờ báo địa phương kia đăng tin từ cơ sở gửi lên “Đón bằng công nhận di tích lịch sử Quốc gia cho 2 cây thị ở huyện Q.L”. Chú thích ảnh lại là: Hội SVC tỉnh N.  trao bằng công nhận di tích lịch sử Quốc gia 2 cây thị cho xã Q.H”. Sự việc diễn ra chắc chắn ai ai cũng hiểu, chỉ có cách giật tít và chú thích ảnh là rối và làm tội hai cây thị vừa được công nhận “cây di sản”!

Gần đây, một số trang, gồm cả báo nghiêm ngắn lẫn trang được “mệnh danh” sốc/sex/sến, chắc là có mục đích to nhỏ kín hở gì đó, rất thích dùng từ “lên đỉnh”! Ban đầu chuyện chốn phòng the, không biết từ khi nào lan sang cả bóng đá, giá cả, thời tiết... Ví dụ: “Đè bẹp Man City, Liverpool lên đỉnh”, rồi “Thị trường sốt, giá vàng lên đỉnh” rồi “Tối nay triều cường lên đỉnh”…

Còn nhiều, nhiều nữa, kể đến Tết cũng không dứt.

Đáng nói ở chỗ, “anh giáo”, “chị báo” là địa hạt của sự chuẩn chỉnh, làm gương chứ hoàn toàn không phải là nơi tùy tiện, xô bồ. Thậm chí, ở đó có thể một người sai, hai người lệch nhưng cả ban bệ, trưởng phó, chuyên viên thì làm gì mà để “sai rồi mới biết, không thể sửa kịp”, giống như lời vị kia ở Sở GD&ĐT Hà Nội nói sau sự cố dâng hương ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám.

Hơn nữa, ở đây còn là chuyện “văn mình, vợ người”, thói quen cố hữu là không bao giờ… đọc của đồng nghiệp, của người đi trước nên viết sai, nói lệch khi nào không biết! Bao nhiêu tin, bài, chú thích ảnh về “Cô sinh viên đi bán hoa” khi kể về một tấm gương sáng cứ thế bày lên báo. Trong khi từ hàng mấy chục năm trước, nhà viết kịch Học Phi đã viết rõ rành như một kiểu mẫu “Cô hàng hoa” mà đâu được nhiều người để ý, làm theo!

Vì thế, chuyện ầm ĩ về tấm băng rôn ở Văn Miếu-Quốc Tử Giám vừa rồi, nói cho cùng sẽ chưa phải là sự cố cuối cùng khiến nhiều người giật thốt, ngỡ ngàng!

------------------------------

Cùng một chủ đề: 

Sạn báo lề phải của Bá Tân (nhà báo)

Viết sách, làm báo khó tránh được sơ suất, sai sót, lỗi này lỗi nọ. Sách báo vẫn thỉnh thoảng để lại sự khó chịu cho bạn đọc bởi những… hạt sạn, cục sạn. 

Sẽ là quá đáng, thậm chí cực đoan, nếu khư khư cho rằng những người làm nghề cầm bút (viết cũng như biên tập) tuyệt đối không được sai sót. Vấn đề không phải có sạn hay không, mà là sạn như thế nào, sạn to hay nhỏ.

Có những sạn, không khó nhận ra, được bạn đọc thông cảm và tha thứ bởi sai sót vụn vặt, không làm đảo lộn nội dung vấn đề.

Tuy không nhiều, thậm chí là cá biệt, trong sách và trên mặt báo có loại sạn không thể chấp nhận, sai phạm đến mức biến đổi hoàn toàn nội dung vấn đề. Đó là sạn, nhưng về tính chất sai phạm, cục sạn chứ không phải hạt sạn, to bằng… quả núi.

Báo Người Hà Nội, thuộc Hội Liên hiệp văn học nghệ thuật Hà Nội, số ra ngày 9.12.2016, đập vào mắt bạn đọc 2 ccục sạn thuộc loại quả núi. 

Ở trang thơ dự thi, trang 9, đăng 2 bài thơ dự thi của tác giả Đinh Hiền Lương. Bài Bạn ốm và bài Khóc mẹ miền Trung. Cả 2 bài thơ này, khi báo phát hành đến tay bạn đọc, có những sai sót nghiêm trọng, không thể chấp nhận. Sai phạm này làm cho bạn đọc (kể cả những người thầy của thầy về chữ nghĩa) không hiểu nổi nội dung. Còn tác giả thì quặn đau và xấu hổ bởi đứa con tinh thần đã bị người khác biến thành dị dạng.

Trong bài Bạn ốm, nguyên bản tác giả có câu: Chút hương đời. Trên mặt báo được in thành: Chú thương đời.

Bài Khóc mẹ miền Trung, ở khổ thơ thứ 4, tác giả viết: cà nhút nổi nênh. Khi đến tay bạn đọc, câu thơ ấy được bản báo in thành: càn hút nổi nênh.

Càn hút là gì? Thế nào là càn hút? Các nhà ngôn ngữ học, các bậc thầy nghiên cứu thơ ca gặp câu thơ quái dị ấy chắc cũng bó tay.com.

Cũng trong số ra hôm đó, báo Người Hà Nội còn có sai phạm khủng khiếp. Sai phạm này, nếu gọi là sạn, đó là sạn to bằng quả núi khổng lồ.

Trang 14, mục văn học nước ngoài, ở chân trang có “chèn” vào quảng cáo nhà thuốc gia truyền lương y Hải Chừng. Ở dòng 14, ghi địa chỉ của nhà thuốc gia truyền như sau: Nguyễn Hải Chừng, số nhà 417 phố Ga, thị trấn Thường Tín, tỉnh Hà Nội.

Hà Nội, đường đường là thủ đô của cả nước, bị hạ cấp, xuống hạng đến mức trở thành tỉnh. Người dân bình thường, kể cả những người mưu sinh ở đầu đường xó chợ chẳng có ai gọi tỉnh Hà Nội. 

Phải chăng đây là dự báo. Báo Người Hà Nội, thuộc Hội Liên hiệp văn học nghệ thuật Hà Nội, dự báo Hà Nội đang đà xuống cấp mọi mặt, và sẽ đến lúc “đuổi kịp” cấp tỉnh, trở thành tỉnh Hà Nội. Hãy chờ xem, nếu đúng như vậy, báo Người Hà Nộichứng tỏ khả năng chiêm tinh học vào cỡ đứng đầu thế giới của mọi thời đại. 

Là dân tỉnh lẻ cư trú tại Hà Nội; không có (thực ra chẳng cần) nhãn mác Hà Nội gốc, nhưng tôi cầu mong dự báo của báo Người Hà Nội đừng bao giờ trở thành hiện thực.

Bá Tân