3900. Em nói thật, em không thích Tết lắm đâu !
Tết, lúc người Việt… khiếm nhã nhất
VietNamNet/
01/02/2016 02:00 GMT+7
Người Việt có thói
quen quan tâm tới cuộc sống cá nhân của nhau. Nhưng điều này không phải phù
hợp, thậm chí thành khiếm nhã. Tết là dịp điều này thể hiện rõ nhất.
Khi được hỏi việc chuẩn bị Tết, cô em tôi chép
miệng: “Em ngán Tết lắm rồi, chỉ thích bỏ đi chơi đâu xa”
“Sao thế? Dịp xum họp gia đình, gặp gỡ bạn bè mà!”
“Gặp rồi ai cũng hỏi sắp lấy chồng chưa, và sẽ phải trả lời cùng một câu
hỏi đó suốt mấy ngày liền, nói đi nói lại. Có năm em định trốn ở nhà, nhưng rồi
cũng có khách của bố mẹ đến, cũng phải tiếp, rồi cũng vẫn phải trả lời cùng câu
hỏi ấy.”
Nghĩ lại thì tôi thấy khó
cho cô em thật. Tết là dịp người Việt ‘tung ra’ vô số câu hỏi khiến người được
hỏi bối rối, mặc định rằng đó là hình thức thể hiện sự quan tâm. Chưa chồng hỏi
sắp lấy chồng chưa? Chưa đi học hỏi bao giờ đi? Đi làm rồi hỏi làm công ty nào?
lương bao nhiêu: Nếu đối tượng mới cưới thì thể nào cũng hỏi sắp có em bé chưa,
rồi chúc cuối năm có em bé…vv..
Nhìn bề ngoài, những câu
hỏi thăm ấy có vẻ vô hại nhưng mang lại cho người bị hỏi áp lực tâm lý và sự
khó xử không nhỏ. Cô gái “nhỡ thì” hay đánh mất tình yêu bị xoáy vào nỗi buồn.
Người hiếm muộn cười gượng hay cậu trai mới đi làm bối rối về đồng lương khởi
nghiệp.
Khổ nỗi, với nhiều người,
không hỏi những câu như thế thì họ không biết nói gì khác, hỏi những câu gì
khác. Cách thức ấy đã thành thói quen giao tiếp hàng trăm năm của người Việt.
Nhưng không phải cái gì tồn tại lâu thì được phép chấp nhận. Cuộc sống thay đổi
đòi hỏi văn hoá giao tiếp cũng cần thay đổi, nhanh hay chậm là do ý thức của
mỗi chúng ta và quan trọng hơn cả là định hướng giáo dục trẻ em về giao tiếp.
Tránh trường hợp vô tình làm người khác khó chịu.
Một lần, trong đám ma bà dì
vợ, có một khách đến viếng, chắc chỉ hơn tôi vài tuổi nhận xét: “Sao mày để vợ
gầy thế, vậy là không được rồi” Chưa nói tới cái nội dung thô thiển thì việc
mày tao suồng sã lần đầu mới gặp đã đủ khiến tôi khó chịu. Giữa đám tang, tôi
đành tặc lưỡi cho qua, bụng thầm nghĩ nếu cứ giữ kiểu giao tiếp ấy, thằng cha
này sẽ có lúc ăn đòn ở một cuộc rượu nào đấy. Chưa hết, nhiều người tỏ ra ngạc
nhiên, hỏi: “Ơ, vợ anh cao hơn anh à?” Tôi cười bảo: “Ừ, chẳng qua là do chân
cô ấy dài, tôi biết làm sao được! Mà hình như luật hôn nhân và gia đình có cấm
vợ cao hơn chồng đâu!”
Một kiểu “tra tấn” khác:
các ông bà già, thường là ở nông thôn, hay hỏi: “Thế cháu làm được bao nhiêu
tiền mỗi tháng?” Hàng xóm của một cô bạn li dị chồng hỏi con gái của cô ấy lúc
cháu mới 3 tuổi: “Thế bố cháu có cô nào mới chưa?” Khiến đứa bé khó chịu, đòi
về nhà không đi chơi nữa.
Tôi đến nhà anh, anh
đến nhà tôi
Nhiều năm liền, ông bạn tôi
giám đốc một công ty thương mại phải chơi trò “trốn Tết”: mùng Một thăm nội
ngoại xong là cả nhà lên máy bay đi nghỉ vì: “Người khoẻ hơn nhiều. Ở Hà Nội,
chúc tụng rượu bia suốt mấy ngày chắc chết. Cả năm đã phải uống đủ kiểu với đối
tác, bạn hàng rồi”.
Hình thức trong giao tiếp
đã chất lên vai người Việt gánh nặng vô hình. Tôi đã đến thăm anh thì mặc nhiên
tôi cũng chờ đợi sự viếng thăm của anh. Khách đến là phải mâm bát, cụng ly. Vậy
là lê la rồng rắn từ nhà này sang nhà khác, cuối ngày bải hoải, Tết đã thành
một cực hình. Khổ nữa uống rượu là phải cạn chén, thế mới đẹp, mới hảo hán, mới
chan chứa chân tình.
Chỉ khổ mấy bác sỹ trực mấy
ngày tết. Cứ phải mổ não, nẹp chân, nẹp cẳng suốt. Nhà nào xấu số hơn thì cuống
lên đi tìm quan tài. Nhu cầu mặt hàng này bỗng tăng vọt.
Mừng tuổi, biếu sếp:
sự nhạy cảm khó xử
Thay vì mừng tuổi trẻ em
mấy đồng tiền lẻ để lấy may thì phong tục ấy lại biến thành một điều nhạy cảm
khó nói. Tập tục mừng tuổi trở thành cách để thể hiện bản thân. Mà trong xã
hội, người giàu kẻ nghèo đứng cạnh nhau là thường. Người không có tiền bỗng trở
nên ngại ngần khi mừng tuổi con cháu nhà giàu, mừng nhiều thì quá sức, mừng ít
thì dường như không phải phép với bạn.
Tôi biết có vợ những đàn
ông có chức sắc, cứ Tết đến là phải chầu trực trước ngõ sếp hay đối tác của
chồng, chờ khi cổng nhà mở là lao vào đưa quà. Có trường hợp phải chầu trực cả
buổi, bởi vị kia quyền cao chức trọng, có quá nhiều người đến biếu quà, chỉ
được vợ sếp tiếp. Ra về còn lăn tăn không hiểu phu nhân của sếp có nói lại với
sếp không? Nhiều người thế, bà ấy có nhớ mình là ai không? Liệu cái phong bì ấy
có bị thất lạc không? Rồi không biết vụ tết này, chồng mình được biếu quà, có
bù lại được cái chi phí này không?
Cỗ bàn ngập mặt, nỗi
kinh sợ của phụ nữ
Đáng nhẽ ngày xuân, phụ nữ
phải được thảnh thơi, váy áo đẹp đi chơi thì họ phải gập lưng xuống dọn nhà,
làm cỗ với đủ các món truyền thống, đa phần những món ấy giống nhau đến chán
ngấy: gà luộc, miến, măng, thịt đông, bánh chưng… Không làm thì bố mẹ chồng
trách con dâu không chu đáo, mà không phải bố mẹ chồng thì ông bà tổ tiên trên
bàn thờ có khi cũng không hài hòng.
Vậy, bản chất chung của tất
cả những vấn nạn Tết và giải pháp là gì?
Đấy là hệ quả của một nền
văn hoá mang nặng hình thức. Tết trở nên rườm rà, nặng nề và là nỗi kinh sợ của
người lớn. Chính chúng ta tự làm khổ mình. Điều này cần phải thay đổi để con
người Việt Nam được giải phóng khỏi những khổ ải mang tính thói quen
văn hoá.
Đừng hỏi hay quan tâm tới
những gì mang tính riêng tư của người khác. Đàn ông đừng ngại từ chối uống
rượu. Đừng làm hảo hán dưới âm phủ mà nên làm người đàn ông điềm đạm vui thú
dài dài với vợ con. Phụ nữ chỉ nấu những món chồng con thích. Mừng tuổi trẻ con
bao nhiêu là hoàn toàn theo tình cảm và khả năng của mình.
Việc biếu sếp là khó nhất
nhưng không phải không thay đổi được. Hãy đến với ai mình thực sự quý mến chứ
không phải vì một sự tính toán hơn thiệt. Làm theo năng lực, đừng mong chờ ân
huệ để lót đường cho công danh của mình.
Đoàn Bảo
Châu
Nhận xét