3574. Dân tộc Miến Ðiện đáng kính phục

Dân tộc Miến Ðiện đáng kính phục

Người dân Miến Điện đi bầu cử dân chủ

"...Ðó là niềm ước vọng của 30 triệu người dân  Myanmar khi họ dùng lá phiếu hòa bình lật đổ chế độ độc tài trong ngày Chủ Nhật vừa qua! Mà đó cũng là ước vọng của mọi phụ nữ ở khắp Á Châu, đặc biệt ở Việt Nam: cải thiện giáo dục và y tế, vì thế hệ tương lai!...".

Người Việt Nam phải ngả mũ tỏ lòng kính phục dân tộc Miến Ðiện. Cuộc bỏ phiếu ngày Chủ Nhật vừa qua là một bước lớn trên tiến trình dân chủ hóa. Cả nước Myanmar  đáng ca ngợi, từ những người dân nghèo nàn, ít học ở thôn quê cho tới các nhà tranh đấu vận động dân chủ; và cả đến đảng cầm quyền mới bị thất cử. Cả ba, chính quyền, đối lập và dân Miến cùng chung một bước vững chắc trên đường xóa bỏ chế độ độc tài lạc hậu đã kéo dài hơn nửa thế kỷ, qua một cuộc bỏ phiếu trong sạch và tự do, hiếm đạt được ở những nước mới bắt đầu thí nghiệm “luật chơi dân chủ” lần đầu.

Phóng viên báo Washington Post phỏng vấn một ngư dân, ông Sein Kyaw Thee, 45 tuổi. Mỗi ngày ông Thee bán cá được số tiền tương đương với 15 đô la Mỹ. Ông nói ông bỏ phiếu cho đảng NLD vì ông kính trọng bà Suu Kyi. Ông hy vọng bà sẽ đem Miến Ðiện tới tương lai phồn thịnh.

Phóng viên hãng thông tấn Al Jazeera của Qatar, một nước Á Rập, thuật lời ông Kyi Win, một thường dân ở thủ đô Rangoon khi nghe tuyên bố đảng của bà Aung San Suu Kyi thắng 70% số ghế trong Quốc Hội: “Chúng tôi đã chờ suốt 50 năm nay! Kết quả này vượt trên cả điều tôi mong đợi!” Ông Kyi Win, 70 tuổi, đã chờ đợi gì? Ông không chỉ chờ ngày bà Suu Kyi chiến thắng. Năm mươi năm trước thì bà Suu Kyi chưa hoạt động chính trị. Ông Kyi Win và những người dân Miến cùng tuổi đã chờ 50 năm, kể từ năm 1962 khi các tướng lãnh cướp chính quyền rồi công bố một thứ chủ nghĩa xã hội bắt dân chúng phải theo, tới ngày hôm nay được sống tự do dân chủ!

Nhà báo cũng phỏng vấn bà Daw Khin Myo Sett, bà đi bỏ phiếu lần đầu tiên. Trong cuộc bỏ phiếu tự do sau cùng mà đảng Liên Minh Dân Tộc Dân Chủ (NLD) do bà Suu Kyi lãnh đạo toàn thắng trước đây 25 năm thì cô mới 14, chưa đến tuổi được đi bầu. Nhóm quân nhân cầm quyền đã xóa bỏ kết quả cuộc bầu cử, bà Suu Kyi bị quản thúc, và từ đó đảng NLD tẩy chay không tham dự bầu cử, cho tới năm 2011. Cử tri Khin Myo Sett năm nay 39 tuổi, mong mỏi điều gì khi đi bỏ phiếu lần đầu? Bà nói: “Tôi hy vọng chính quyền mới sẽ cải thiện giáo dục và hệ thống y tế để cho cuộc sống của con cháu tôi tốt đẹp hơn thế hệ tôi.”

Ðó là niềm ước vọng của 30 triệu người dân Myanmar khi họ dùng lá phiếu hòa bình lật đổ chế độ độc tài trong ngày Chủ Nhật vừa qua! Mà đó cũng là ước vọng của mọi phụ nữ ở khắp Á Châu, đặc biệt ở Việt Nam: cải thiện giáo dục và y tế, vì thế hệ tương lai!

Hơn hai phần ba dân Myanmar sống ở thôn quê, kiếm ăn bằng vườn ruộng và sông hồ, nhiều nơi lợi tức dưới hai đô la một ngày. Phần lớn họ không biết chữ, thua xa nông dân và ngư dân Việt Nam. Phòng bỏ phiếu phải niêm yết những bảng chỉ dẫn bằng hình ảnh cho cử tri biết cách thi hành quyền công dân. Nhưng 80% các cử tri đã đi bày tỏ ý kiến của họ qua lá phiếu, trừ hơn một triệu người thiểu số Rohingya theo Hồi Giáo bị coi không phải là công dân. So với dân Việt Nam, các cử tri Miến Ðiện không phải là những người hiểu biết về chính trị nhiều lắm, họ cũng chưa có kinh nghiệm sống dân chủ bao giờ. Nhưng rõ ràng họ biết một điều: Phải thay đổi chính trị thì đất nước mới tiến bộ! Phải chấm dứt một chế độ tham nhũng bất công và bất lực, chế độ độc tài đã kìm hãm dân trong cảnh nghèo nàn, lạc hậu hơn nửa thế kỷ.

Dân Myanmar may mắn vì những người cầm quyền còn theo luân lý cổ truyền, các tướng lãnh cai trị chuyên chế với các chính sách ngu dốt nhưng vẫn biết tôn trọng các quy tắc đạo lý do tổ tiên để lại chứ không thờ phụng một chủ nghĩa ngoại lai hủy diệt tôn giáo và gia đình. Các ông tướng trong đảng cầm quyền đã nghĩ lại, biết đặt lợi ích của dân tộc lên trên quyền lợi đảng phái và cá nhân. Cho nên năm 2011, các tướng lãnh đã quyết định thay đổi hệ thống chính trị, dù biết họ sẽ mất những quyền hành, lợi lộc mà họ đã từng hưởng. Tổng Thống Thein Sein và bà Suu Kyi tin tưởng và hợp tác với nhau cùng hướng dẫn nước Myanmar trên đường dân chủ hóa.

Chính quyền và quân đội sẵn sàng tôn trọng kết quả cuộc bỏ phiếu vừa qua. Kết quả bầu cử công bố trên màn ảnh truyền hình cho toàn dân coi. Ngay tại thủ đô Naypyidaw do các ông tướng mới lập ra đảng NLD cũng thắng thế mặc dù đa số dân ở đó là gia đình các công chức và quân đội, thân chính quyền. Kết quả bất ngờ này chứng tỏ công việc bỏ phiếu và kiểm phiếu hoàn toàn trong sạch. Cả tờ báo của đảng cầm quyền cũng viết bài ca ngợi, gọi cuộc bỏ phiếu vừa qua là “Rạng đông mở đầu một thời kỳ lịch sử mới!” Ông Shwe Mann, chủ tịch đảng Liên Minh Ðoàn Kết và Phát Triển, USDP, đang nắm quyền, cũng là chủ tịch Quốc Hội đương nhiệm, gọi điện thoại chúc mừng đối thủ U Than Nyunt thuộc đảng NLD để chấp nhận thất cử. Gần đây ông còn có nhiều hy vọng sẽ lên làm tổng thống, nếu thỏa hiệp được với đảng NLD.

Bà Aung San Suu Kyi và đảng NLD chiến thắng, Nhưng cuộc tranh đấu cho tự do dân chủ của họ, và của dân tộc Myanmar, chưa chấm dứt. Trong những ngày sắp tới, Liên Minh NLD và bà Suu Kyi sẽ tiếp tục đấu tranh, nhưng phải chấp nhận “giao đấu theo luật chơi,” mặc dù luật chơi chưa hoàn toàn dân chủ như họ mong muốn. Ðây cũng là một hiện tượng tự nhiên, vì thực ra dân chủ tự do là một cuộc vận động liên tục không biết bao giờ chấm dứt, vì xã hội loài người thay đổi và không một chế độ dân chủ nào có thể coi là đã hoàn hảo.

Một vết đen trong cuộc bỏ phiếu vừa qua là 1,300,000 người không được coi là công dân, vì họ thuộc sắc dân Rohingya và theo Hồi Giáo, đã từ bán đảo Ấn Ðộ chạy qua sống ở Miến Ðiện. Ðảng NLD cũng chưa dám lên tiếng bênh vực cho những người Rohingya bởi vì không dám chống lại đầu óc kỳ thị của những người không hiểu biết. Ðây là một điểm khiến dư luận quốc tế chỉ trích người dân Miến và đảng NLD cũng như bà Suu Ky. Nhưng họ đành phải chịu, không thể làm gì hơn được, vì cần phải nhiều thời gian mới có thể thay đổi dân trí.

Các đại biểu Quốc Hội thuộc đảng NLD và bà Suu Kyi còn phải làm việc trong khuôn khổ một bản Hiến Pháp do chế độ quân phiệt soạn ra. Chỉ có một cách xóa bỏ óc kỳ thị nhanh chóng là ghi thêm một tu chính án vào Hiến Pháp, xác định quyền bình đẳng giữa các chủng tộc, tôn giáo; đồng thời Quốc Hội phải làm lại luật về quyền nhập tịch của các di dân. Cả hai điều này sẽ còn bị trở ngại vì dù thắng 70% số phiếu, đảng NLD chưa nắm được toàn quyền hành động.

Trước hết, trong cuộc bỏ phiếu ở Quốc Hội vào Tháng Ba năm tới đảng NLD không thể bầu bà Aung San Suu Kyi lên làm tổng thống. Vì bản Hiến Pháp hiện hành cấm những người có vợ, hay chồng, và con quốc tịch nước khác được ứng cử tổng thống. Bọn quân phiệt trước đây đã ghi điều này vào Hiến Pháp chỉ cố để ngăn cản bà Suu Kyi, vì chồng con bà đều quốc tịch Anh. Ðảng NLD cũng không thể bỏ phiếu thay đổi Hiến Pháp, vì muốn tu chính Hiến Pháp cần hội đủ hơn 75% số đại biểu trong Quốc Hội. Hiến Pháp hiện hành lại dành sẵn 25% số ghế cho quân đội, nghĩa là do các tướng lãnh chọn. Do đó, nếu khối đại biểu quân nhân đó không chịu thì không thể nào sửa Hiến Pháp.

Do đó, đảng NLD phải đưa ra mọt ứng cử viên tổng thống khác bà Suu Kyi. Trong năm qua họ đã điều đình với phe quân nhân tìm một người được họ chấp nhận để bầu làm tổng thống, có thể là ông Thein Sein, hoặc ông Shwe Mann, nếu phe quân nhân đồng ý sẽ tu chính Hiến Pháp. Cuối cùng họ không đồng ý. Ðảng LND cũng có thể đưa ra một tướng lãnh khác, như cựu tổng tư lệnh, Tướng Tin Oo, một người vẫn ủng hộ bà Suu Kyi; nhưng ông Tin Oo đã 88 tuổi.

Dù sang năm ai sẽ lên làm tổng thống thì cũng không thay đổi được bản Hiến Pháp, trong đó các chức vụ bộ trưởng quốc phòng, nội an và an ninh biên giới phải do ông tướng tổng tư lệnh chọn! Muốn sửa đổi điều này, cũng cần trên 75% số phiếu trong Quốc Hội!

Bà Suu Kyi và đảng NLD cũng sẽ phải làm việc trong khuôn khổ chật hẹp của bản Hiến Pháp; chờ đến ngày có cơ hội thay đổi Hiến Pháp. Dù chiếm đa số, đảng NLD cũng còn phải hợp tác với các đảng chính trị nhỏ, tổng cộng gần 90 đảng, rất nhiều đảng chỉ đại diện cho các nhóm thiểu số ở địa phương.

Tóm lại, dù thắng lớn trong cuộc bầu cử ngày Chủ Nhật, Aung San Suu Kyi sẽ còn phải hoạt động trong khuôn khổ một Hiến Pháp do chế độ cũ soạn ra.

Bà sẽ phải tôn trọng Hiến Pháp đó cho tới khi có thể thay đổi. Ðảng NLD quyết định tham dự cuộc bầu cử vừa qua cho thấy họ và bà Suu Kyi tin tưởng hai điều. Thứ nhất, cuộc bỏ phiếu sẽ diễn ra trong sạch, thẳng thắn, phe quân nhân không tìm cách gian lận. Thứ hai, dân chúng Miến Ðiện muốn thay đổi chế độ. Cả hai đều diễn ra như họ mong đợi.

Bây giờ, đảng NLD phải đóng vai trò mới, trở thành một đảng cầm quyền, dù quyền hành còn bị hạn chế. Họ không thể dành hết thời giờ cho việc tranh đấu đòi sửa Hiến Pháp. Dân bầu họ vào Quốc Hội để lo cho cả 30 triệu người, chứ không phải chỉ lo cho một số chính trị gia. Khi chấp nhận tham gia tranh cử, họ cũng chấp nhận các luật chơi, theo đúng luật chơi, chờ tới ngày có thể sửa luật chơi cho tiến bộ hơn. Dân chủ hóa là một con đường rất dài, tiến từng bước một, được một bước rồi lại tính thêm tiến thêm các bước khác.

Trong mấy năm tới đảng NLD sẽ phải chứng tỏ khả năng cai trị. Phải đưa ra những đạo luật thay đổi cuộc sống của người dân, cải thiện giáo dục, y tế, phát triển kinh tế, bảo vệ công bằng xã hội. Cầm quyền là một thử thách lớn, còn khó hơn khi đóng vai đối lập tranh đấu cho dân chủ tự do. Tranh đấu nhằm cổ động nâng Dân Khí lên cao. Qua những cuộc bầu cử vừa qua, dân tộc Miến Ðiện cho thấy Dân Khí đã rất cao. Dân tộc đang phục sinh. Bây giờ có quyền bính trong tay, đảng NLD còn phải lo nâng cao Dân Trí và phục vụ Dân Sinh nữa. Người Việt Nam  nhìn tấm gương Miến Ðiện để tính sao cho dân tộc mình có thể cùng tiến bước được như họ.

Ngô Nhân Dụng/ Người Việt

**********

Sao không nhìn sang Myanmar để “đi tắt, đón đầu” ?

Hôm 9/11/2015, người dân Myanmar vui mừng sau chiến thắng của Đảng Liên đoàn toàn quốc đấu tranh vì dân chủ NLD 

Hoan hỉ chia vui với người dân Myanmar, người ta thèm muốn, ao ước và mơ bao giờ thì đến Việt Nam? Rồi thèm quá không chịu nổi, người ta thách đảng CSVN có dám làm như Myanmar không?...Bao giờ có bầu cử tự do ở Việt Nam? Tôi tin rằng, đây là nỗi trăn trở, là niềm mơ ước, là khát vọng chung của nhân dân Việt Nam.

“Đi tắt đón đầu” là một cụm từ xuất hiện với tần suất rất lớn trên báo chí, nhất là cách đây 5, 7 năm, được coi là một phương châm mà có vẻ như các nhà lãnh đạo, các nhà quản lý rất tâm đắc. Nó xuất phát từ ý muốn khắc phục tình trạng lạc hậu của Việt Nam khi đang lóp ngóp ở vùng trũng của thế giới.

“Đi tắt, đón đầu” hiểu nôm na là lợi dụng các thành quả nghiên cứu khoa học, kỹ thuật của thế giới, áp dụng cái roẹt vào nước ta, làm cho thiên hạ có cái gì ta có cái đó, cho dù ViệtNam chẳng có lấy một mẩu phát minh nào.

Phương châm này không có gì mới. Không đưa vào nghị quyết, chẳng hô hào thì nó vẫn cứ diễn ra. Còn nhớ ngày xưa, khi tôi mua cái máy tính ni-sa đã cũ, nặng bằng đứa trẻ lên mười với số tiền 12 nghìn đồng lúc ấy thì ngay sau đó, chiếc máy tính điện tử bấm số nằm gọn trong lòng bàn tay chỉ có một nghìn nên đành ném chiếc máy ni-sa vào kho. Loại máy tính gạt cần của Liên Xô như một khối sắt cong, còn tệ hại hơn nữa, thà tính tay còn nhanh hơn. Chẳng ai điên đến mức, khi người Mỹ phát minh ra bóng điện, mình không lợi dụng mà còn đi mày mò nghiên cứu nguyên lý, nguyên tắc, công nghệ làm cái bóng điện như thế nào.

Đó là nói về sản phẩm (dịch vụ) nhập khẩu hay sản phẩm của nước ngoài sản xuất tại Việt Nam hoặc nhập dây chuyền về để sản xuất sản phẩm. Còn lợi dụng công nghệ mới, kỹ thuật mới để bắt chước thiên hạ làm ra sản phẩm thì hình như Việt nam lại không có duyên, như con ốc vít, hì hục mãi vẫn không làm được chẳng hạn. Riêng với công nghiệp đóng tàu, báo chí đã từng ầm ỹ rằng

Việt Nam là cường quốc tàu biển, cuối cùng hóa ra nó lại là anh Vinasin như ta đã thấy.

Đi tắt thì được, nhưng đón đầu thì nói cho nó thuận tai thôi, chứ đón đầu sao được. Liệu Việt Nam có thể bỏ tiền ra để mua phắt bản quyền khi thiên hạ vừa phát minh ra cái gì đó không hay chỉ có thể mua dây chuyền về sản xuất. Vấn đề giải mã công nghệ, liệu có giải được không? Vì vậy, nói là đón đầu nhưng áp dụng (hoặc sử dụng) sau thiên hạ vài năm là quý lắm rồi.

Sao không đi tắt đón đầu về chính trị?

Dù sao thì “đi tắt đón đầu” cũng giúp cho Việt Nam cải thiện đáng kể tình trạng lạc hậu so với… chính mình trước đây, chứ không khắc phục được tình trạng tụt hậu.

Vì sao vậy? Vì khi nói đi tắt đón đầu, người ta mới nói đến lĩnh vực khoa học, kỹ thuật thôi, chứ không nói đến vấn đề chính trị- xã hội. Cũng là đi tắt đón đầu nhưng Hàn Quốc, Nhật Bản người ta như thế mà Việt Nam thì lẹt đẹt như thế.

Tình trạng tụt hậu ngày càng xa đã có nhiều nhà kinh tế, nhà nghiên cứu chỉ ra nguyên nhân, đó là do thể chế. Một thể chế sai lầm (chứ không phải là từng phù hợp nhưng nay đã lạc hậu) chình ình ra đấy, cản trở sự phát triển của xã hội mà các nhà lãnh đạo, kể cả ông lãnh đạo cao nhất là Tổng bí thư cứ hô hào phải bảo vệ nó, phải kiên trì, phải định hướng thì đi tắt kiểu gì, đón đầu kiểu gì cho lại.

Cái thể chế độc tài (mà lại là độc tài cộng sản mới khiếp chứ) làm cản trở xã hội bảy chục năm nay rồi. Nó giống như cái máy ni-sa vừa nặng nề, vừa chậm chạp vừa kém hiệu quả của tôi. Sao không nghĩ đến chuyện đi tắt đón đầu để thay nó đi. Mỹ nó giàu mạnh như thế, vậy mô hình Nhà nước Mỹ ra sao, hiến pháp của họ thế nào mà vận hành một đất nước rộng lớn vào hạng ba thế giới suôn sẻ như vậy? Nếu không thích Mỹ thì xem mô hình Nhà nước của Đức, của Anh, Pháp. Không nữa thì xem mô hình Nhà nước của các nước Bắc Âu. Nghe nói ngày xưa, ông Đồng (Phạm Văn) sang thăm Bắc Âu, về ông khen nức nở đấy mới đúng là thiên đường. Chẳng hiểu sao khen thế mà ông không có một ý kiến nào đề xuất bắt chước họ.

Mô hình nhà nước xã hội chủ nghĩa mà Việt Nam đang áp dụng là khuân trực tiếp ở bên Tàu về, nhưng gốc rễ là từ Liên Xô. Chế độ đảng cộng sản lãnh đạo độc quyền, nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, triệt tiêu kinh tế tư bản, cải cách ruộng đất, hợp tác hóa, đánh giới văn nghệ v.v… cũng từ đấy mà ra cả. Xét cho cùng, tội là tội thằng Liên Xô suỵt chó vào bụi rậm. Nhưng nó chui vào nửa chừng rồi lại chui ra, còn ta cứ chui sâu mãi vào là sao? Hay là bị cái tư duy “thay đổi chẳng hóa ra mình sai à” nó ám ảnh?

Mấy ngày nay, ở Việt Nam và thế giới xôn xao về cuộc bầu cử tự do ở Myanmar. Cả nhân loại mừng cho Myanmar. Một chế độ độc tài quân sự ngự trị ở đất nước này đã 53 năm, bây giờ bầu cử tự do. Có tới 92 đảng phái tranh cử, 30 triệu người bằng 80% cử tri đi bầu. Đảng đối lập Liên Minh Dân Chủ của bà Aung San Suu Kyi chiếm 3/4 số ghế trong quốc hội, vượt mức tối thiểu để thành lập chính phủ (2/3 số ghế). Đảng cầm quyền tuyên bố thua cuộc. Kết quả thắng lợi áp đảo của đảng đối lập đã nói lên lòng dân Myanmar. Thế mà trước đây, nếu các quan chức độc tài Myanmar hỏi người dân xem có yêu chế độ không thì có lẽ gần hết người dân bảo có (vì sợ quá), phần còn lại là những người bị nhà cầm quyền cho là “phản động”, sẵn sàng chấp nhận tù đày.

Hoan hỉ chia vui với người dân Myanmar, người ta thèm muốn, ao ước và mơ bao giờ thì đến Việt Nam? Rồi thèm quá không chịu nổi, người ta thách đảng CSVN có dám làm như Myanmar không? Cái sự thách này đang biến thành một phong trào trên mạng xã hội facebook.

Áp dụng mô hình của Mỹ, Châu Âu, cho dù thấy nó hay thật nhưng thế nào cũng có ông lãnh đạo hay ông nghị nào đó, kiểu nghị Phước chẳng hạn cho rằng vì dân trí ta thấp nên không… hợp. Nhưng Myanmar thì sao? Họ cùng khu vực Đông Nam Á với ta, trình độ sản xuất tương đương ta, dân trí cũng gần giống ta; ngoài ra còn nhiều điểm tương đồng khác (!?) như thành tích về nhân quyền kém, không có tòa án độc lập, không chấp nhận đối lập, khủng bố các nhà hoạt động dân chủ, internet bị hạn chế… Thế mà họ đã thả hết tù nhân chính trị, đã chấp nhận các đảng phái đối lập, đã có bầu cử tự do. Vậy thì sao Việt Nam không nhìn sang đó để “đi tắt đón đầu”.

Bao giờ có bầu cử tự do ở Việt Nam? Tôi tin rằng, đây là nỗi trăn trở, là niềm mơ ước, là khát vọng chung của nhân dân Việt Nam.

11/11/2015

Nguyễn Tường Thụy/Theo blog RFA

**********