3775. Gặp nữ sinh của sự kiện 9-1-1950
Bà Đỗ Thị Kim Chi Ảnh nhân vật cung cấp |
Kỷ niệm
65 năm ngày Học sinh -sinh viên:
Gặp nữ sinh của sự kiện 9-1-1950
Thứ Sáu, ngày 9/1/2015 - 11:07
(PLO)
- Đỗ Thị Kim Chi, cô nữ sinh Áo tím là nhân chứng cách đây 65 năm sự kiện học
trò Trần Văn Ơn bị bắn do xuống đường biểu tình đòi thả 5 học sinh trường
Pétrus Ký. Bà Chi là một trong số 5 học sinh bị bắt. Năm nay bà đã 86
tuổi.
Tuy bị bệnh nằm một chỗ đã 17 năm nay nhưng bà vẫn minh mẫn khi
nhắc nhớ về một thời hoạt động thuở thiếu nữ hào hùng, sôi nổi đầy nhiệt huyết
của mình cách đây 65 năm về trước.
Bà đã kể lại
cho Phóng viên Báo Pháp luật TP.HCM những ngày Sài Gòn sục sôi xuống đường
biểu tình mà bà là một trong những nữ sinh của phong trào học sinh, sinh viên
ngày đó.
Hoạt động trong trường Áo tím
Tôi được bà
Hồ Thị Chí, vợ ông Hà Huy Giáp giác ngộ tham gia vào Phụ nữ Tiền phong rồi Phụ
nữ Cứu quốc khi đang học năm thứ tư (lớp 9 bây giờ) trường Collège des jeunes filles (Gia Long - nay là trường THPT Nguyễn
Thị Minh Khai - PV). Sau đó, Hội Phụ nữ Cứu quốc do bà Hồ Thị Chí phụ trách
giới thiệu tôi sang Hội Học sinh Việt Nam .
Tháng 9- 1947, lần đầu tiên thành lập chi
bộ học sinh. Thành bộ Việt Minh (lúc đó đồng chí Nguyễn Thọ Chân làm Thường vụ)
quyết định cử chị Bảy Chí và anh Phùng Lượng, cán bộ chuyên công tác học sinh
của Đảng, đã từng bị tù bảy năm ở Côn Đảo, trước năm 1945, thành lập Hội Học
sinh. Từ là đoàn viên của Hội Phụ nữ Cứu quốc, tôi đã chuyển qua công tác Hội
Học sinh. Có hai tổ chức, một là Hội Học sinh Việt Nam
do Thanh niên cứu quốc (Thành Đoàn bây giờ) phụ trách, Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo và
thứ hai là Nam Thanh đoàn do Đảng Dân chủ lãnh đạo nhưng hoạt động yếu hơn.
Tháng 11- 1947 tôi được kết nạp Đảng tại
một căn nhà của một công nhân ở xóm Bàn Cờ. Tôi tham gia vào chi bộ của học
sinh và là ủy viên Tài chính, phụ trách trường Gia Long.
Tôi tổ chức
được một số học sinh lớp 7, lớp 8. Mỗi lớp có từng tổ. Chủ trương lúc bấy giờ
là nhân ngày lễ, ngày tết, hay sinh nhật Bác 19-5 treo cờ, rải truyền đơn tuyên
truyền. Luân chuyển nhau báo Cảm Tử, Chống xâm lăng, Tin Đến…cho học sinh để cùng
nhau đọc.
Bà Đỗ Thị Kim Chi (bên trái) tại căn cứ
Chiến khu D - Ảnh nhân vật cung cấp
|
Hai lần bị địch bắt
Trong đợt đấu
tranh vào tháng 5-1948 của Hội Học sinh Sài Gòn chào mừng ngày Quốc tế Lao động
(1-5) và ngày sinh nhật Bác (19-5), tôi bị bắt cùng anh Nguyễn Ngọc Hà và một
số đồng chí cốt cán của phong trào. Đó cũng là lần đầu tiên tôi nếm mùi tra tấn
của bọn mật thám bót Catinat. Tôi bị chúng đổ nước và đánh đập khắp người, tôi
nghĩ đến Paven trong tiểu thuyết Người mẹ và Thép đã tôi thế đấy mà chị Bảy Chí đã cho tôi
mượn đọc. Hình ảnh Paven giúp tôi giữ khí tiết, không khai báo tên ai. Ra khỏi
phòng tra tấn, tôi gặp anh Hà, thở hổn hển, đầu cổ ướt nhẹp, chắc cũng vừa bị
đổ nước.
Đó là lần tôi bị bắt lần 1 vào tháng
5-1948 do một anh rải truyền đơn bị lộ, bị bắt. Chúng nó trùm bao bố đánh đau
quá. Anh khai tôi. Ngoài tôi còn có một số anh em khác, trong đó có con của bác
sĩ Nguyễn Văn Hưởng là học sinh mới 17 tuổi nên tụi nó cũng coi thường. Bị đánh
đập tí, gia đình chạy lo nên đến 7-1948 được thả.
Ra khỏi nơi khủng khiếp ấy (bót
Catinat-PV), nói thật khi đó tôi cũng bị dao động, ngần ngại trước những gian
khó chờ đợi trước mắt nếu tiếp tục công tác, nhưng suy nghĩ lại, mình là đảng
viên, không thể bỏ cuộc được. Mình tự động viên, củng cố tinh thần và tiếp tục
hoạt động.
Năm học sinh bị bắt (Đỗ Thị Kim Chi, Nguyễn Tấn Phát, Nguyễn Kim Khánh, Nguyễn Đăng Tự và Nguyễn Đăng Nhiễu) khi được thả ra đã đến viếng mộ anh hùng, liệt sĩ Trần Văn Ơn - Ảnh nhân vật cung cấp |
Cuối năm 1948, anh Phùng Lượng được chuyển
ra khu, tôi bắt liên lạc với hai anh Đỗ Ngọc Thạnh (Ba học sinh) và Trần Huỳnh
Long, những đảng viên thuộc nhóm cán bộ học sinh nồng cốt được kết nạp đảng đầu
tiên của phong trào (nhóm này còn có anh Nguyễn Ngọc Hà, sau khi bị bắt cùng
tôi vào tháng 5-1948 ở Catinat, đã bị gia đình thúc ép và tổ chức đồng ý cho đi
Pháp tiếp tục học và xây dựng phong trào Việt kiều yêu nước bên đó).
Tôi thi tốt nghiệp cấp 2 xong, chuyển qua
trường Pétrus Ký (nay là trường chuyên Lê Hồng Phong). Thời điểm đó Pétrus Ký
chỉ là trường dành riêng cho nam. Năm tôi học là một trong những nữ sinh đầu
tiên của một lớp học duy nhất dành riêng cho nữ (lớp có 30 học sinh nữ) Ban Tú
tài. Ở trường cũng có những anh học trên tôi một lớp có tổ chức Hội Học sinh.
Năm 1949, đang hoạt động tại trường thì bị
bắt lần 2 vào tháng 11-1949 đến 2-1950 được thả.
Nhân chứng của ngày học sinh-sinh viên 9-1
Cũng năm 1949, nữ sinh trường cùng với nam
sinh trường Pétrus Ký tổ chức bãi khóa kỷ niệm ngày Nam Kỳ Khởi Nghĩa (23-11)
dẫn đến việc trường bị nhà cầm quyền cho đóng cửa.
Đám tang Trần Văn Ơn tại trường Pétrus Ký - Ảnh Tư liệu
|
Khi học ở
Pétrus Ký tôi cùng anh Nguyễn Tấn Phát, Hồn Thanh ra báoChim Xanh… Chúng tôi bị bắt ngày 1-11-1949 do sự
cố tên Loan, vốn là giao liên đưa đón anh chị em ra bưng dự lớp huấn luyện vào
tháng 8-1949. Tôi cũng vinh dự được đi bưng tham gia trại do Thanh niên Cứu
quốc Nam bộ tổ chức, đóng trên bờ kênh Nguyễn Văn Tiếp giữa Đồng Tháp Mười. Từ
trại đó, tên Loan đã biết mặt hết anh chị em, không biết vì lý do gì quay ra
phản. Cấp trên phân công chị Kim Khánh (trường Huỳnh Khương Ninh) thay thế, phụ
trách việc đem tài liệu từ khu vào thành cho Hội học sinh thì bị bắt. Kim Khánh bị đánh đau nên khai ra
chúng tôi. Đây là lấn thứ hai tôi bị bắt vào bót Catinat.
Sự kiện ngày 9-1-1950, là ngày hơn 2.000
học sinh biểu tình đòi thả chúng tôi. Tôi là một trong năm học sinh bị bắt.
Ngoài tôi còn có Nguyễn Tấn Phát, Nguyễn Kim Khánh, Nguyễn Đăng Tự và Nguyễn
Đăng Nhiễu. Từ việc năm học sinh chúng tôi bị bắt nên xảy ra sự kiện học sinh
Trần Văn Ơn biểu tình lấy thân mình che chở cho các em nên Ơn bị địch bắn hy
sinh. Trần Văn Ơn học sau tôi hai lớp. Đám tang của Trần Văn Ơn có hơn nửa
triệu người tham gia.
Sau đó, tôi được biết chính Ngôn, cô nữ
sinh Gia Long, đã thay mặt toàn thể nữ sinh Sài Gòn đọc điếu văn trong đám tang
Trần Văn Ơn đầu tháng 1 năm đó giữa Sài Gòn.
Mấy tháng sau đám tang Trần Văn Ơn, chúng
tôi mới được thả ra. Việc đầu tiên khi chúng tôi được tự do là đến viếng mộ
Trần Văn Ơn như thầm trả ơn Ơn đã dũng cảm hy sinh để chúng tôi được tự do… Nay
chỉ còn mình tôi, có người mất như Nguyễn Tấn Phát, có người bỏ cuộc.
Bà Đỗ Thị Kim
Chi, sinh năm 1930, tham gia cách mạng và được kết nạp Đảng năm 17 tuổi
khi ấy đang là nữ sinh Áo tím, trường Gia Long (nay là trường trung học phổ
thông Nguyễn Thị Minh Khai). Từng bị bắt hai lần giam giữ ở nhà lao Catinat
và Chí Hòa.
|
NGUYỄN TÝ- Ghi
Theo: Pháp luật TP HCM
Nhận xét