3083. Tuỳ bút Đò Chiều
Tuỳ bút Đò Chiều
Trịnh Kim Thuấn
Minh hoa. Ảnh Internet |
Một ngày nào trên bến cô liêu
Xóm bên sông tiêu điều
Buồn hắt hiu mây chiều
Đò của người thôn nữ
(Trích lời bài hát Đò Chiều của Trúc Phương)
Từ năm 1988, nhà
nước mở cửa, đổi mới tưng bừng. Đến các
cấp phường, xã cũng được phép thành lập công ty kinh doanh tổng hợp cấp 4, mua
bán lòng vòng, chủ yếu là lấy tiền hoa hồng, phết phẩy… gây ra những món nợ
khủng. Hậu quả là nhiều cán bộ bị bắt và khởi tố, thân bại, danh liệt, nẩy sinh
nhiều bi kịch cuộc đời...
Chẳng hạn, Công
ty Kinh doang tổng hơp (KDTH) xã A đem bán
lô phân bón trả chậm cho Công ty KDTH xã B thì ông Chủ tịch (hoặc Phó
Chủ tịch) UBND xã ký xác nhận: “Đến thời hạn trả tiền, nếu Công ty KDTH B không
trả được thì sẽ xuất ngân sách xã trả thay”. Rồi Công ty KDTH B đem lô phân bón
nầy bán cho Công ty KDTH xã C tương tự
như vậy… Tình thế rối rắm, khi ấy Thủ tướng Võ Văn Kiệt ra lệnh ngưng bắt bớ,
đồng thời thành lập Ban Đối chiếu và Thanh toán nợ. Tôi còn nhớ huy động khoãng 10 ngàn cán bộ,
chi ra 10 ngàn tỷ đồng, thời gian thực hiện khoảng 3 năm... Số cán bộ vi phạm
bị kỷ luật khá nhiều.
Năm 1990, tôi làm
thuê cho Công ty KD -SX hàng XNK tỉnh Bến Tre. Công ty cũng có một khoản nợ khó
đòi, nếu làm theo trình tự thì thời gian được giải quyết sẽ lâu và chưa chắc đã
thu hồi được. Anh Minh Giám đốc Công ty qua sự giới thiệu, quen được anh Đức,
Đại uý Phó phòng Cảnh sát kinh tế CA TP.HCM thời ấy. Anh Đức hứa sẽ giúp Công
ty thu hồi nợ với thời gian nhanh nhất có thể.
Thế là chiều hôm
ấy, anh Minh mời anh Đức dự tiệc tại nhà hàng Vườn Thượng Uyển. Nhà hàng được
mở trong Thảo Cầm viên – Sài Gòn, cửa chánh ở mặt đường Xô Viết Nghệ Tĩnh.
Chủ 4, khách 2,
trong số đó có tôi được dự. Nhà hàng có nhà chính lớn, ngoài ra còn có khoảng
mươi cái tum lợp lá, mỗi tum đặt một bàn riêng biệt, chúng tôi chọn một trong
số những cái tum đó.
Khi khách an tọa,
nhà hàng đưa ra 6 cô tiếp viên tiếp khách, nhìn chung trẻ đẹp nhưng có một cô
luống tuổi, ngồi kế tôi, gọi là Mai. Có lẽ người quản lý nhà hàng cho rằng tôi là người lớn tuổi nhất. Cô Mai 40, nhưng
tóc đã muối tiêu (muối nhiều hơn tiêu) ngồi tiếp tôi. Hay là họ đã hết các tiếp
viên trẻ ?
Mai nói năng điềm
đạm, cử chỉ lại nghiêm trang, vì thế tôi cũng nhỏ nhẹ thăm hỏi chứ không dám sỗ
sàng.
Anh Đức, Phó
phòng Cảnh sát kinh tế nói chuyện rất có duyên (ở đây chỉ nói chuyện vui vẽ,
không bàn công việc, vì công việc đã bàn xong rồi). Anh Đức là trọng tâm, kể
chuyện có vần, có ca, có kệ, thỉnh thoảng Mai cũng góp chuyện. Khi biết Anh Đức
là cán bộ của Công an TP.HCM, Mai hỏi thăm anh có biết Anh A, anh B, anh C
không ? Toàn cấp tá trở lên…
Anh Đức bảo biết
cả, trong số đó còn có người là chỉ huy của mình. Anh Đức ngạc nhiên, hỏi sao
chị lại quen biết với những người nầy.
Cô Mai kể trong giọng nói đượm buồn: Cô đã từng cùng với các anh ấy hoạt động kháng chiến từ trong bưng, cùng ra thành tiếp
quản và công tác trong ngành công an! Nhưng đến khoảng năm 1984, đời sống gia
đình quá khó khăn, đồng lương cán bộ không đủ, nên xin xuất ngũ ra ngoài làm
ăn. Khi nghĩ việc, cô gom góp tất cả vốn liếng kinh doanh. Đúng thời mở cửa,
kinh tế thị trường hỗn loạn..., gặp phải mấy anh Công ty cấp 4, mua bán lòng
vòng, tuy có sự bảo lãnh của các quan chức cấp xã, nhưng khi họ vỡ nợ thì mất
hết cả chì lẫn chài! Rồi cũng từ đó, chồng lại ly dị, lấy vợ khác!... Thôi thì
chuột chạy cùng sào, phải xin vào làm tiếp viên ở đây để mấy mẹ con nuôi nhau.
Không khí buổi
tiệc trầm xuống, mọi người đều thông cảm và chia sẽ với Mai. Anh Đức tự dưng
bớt nói lại...
Gần cuối tiệc,
thuê một anh đờn Organ đến tại bàn để góp vui (hồi ấy chưa có karaoke). Mỗi
người đều hát góp vui, chỉ có tôi ngồi nghe vì không biết hát. Anh Minh và anh
Đức nhã nhặn đề nghị cô Mai hát một bản.
Mai hát bản nhạc Đò Chiều của Trúc Phương:
Một ngày nào trên bến cô liêu
Xóm bên sông tiêu điều
Buồn hắt hiu mây chiều
Đò của người thôn nữ
Chờ đưa người viễn xứ
Đưa anh trai phong sương
Đi lính Cộng Hòa
Rộn ràng lòng cô gái đôi mươi
Thắm trên môi nụ cười
Nhìn toán quân qua rồi
Chợt thấy lòng lưu luyến
Và tâm hồn xao xuyến
Trông anh trai phong sương
Em thấy mà thương...
Lời
ca hay, giọng ca của Mai ngọt ngào, nhưng nghe sao thăm thẳm một nỗi buồn. Bản
nhạc nầy tôi từng nghe nhiều, cảm thấy cũng bình thường như các bản nhạc vàng Nỗi
buồn hoa phượng, Tạ từ trong đêm... Nhưng hôm nay nghe Mai thể hiện, tôi thấy ca khúc bỗng như được lột xác! Nó xoáy vào
lòng tôi một nỗi buồn cô liêu, trắc ẩn, nỗi buồn vu vơ, rồi lan man nghĩ về số
phận nghiệt ngã của những kiếp người...
Mai đã đi qua cuộc kháng chiến gian khổ,
đầy chết chóc mà không hề hấn gì, nhưng nay vướng vào cuộc mưu sinh, nó xô đẩy
cô vào mê trận, cảm thấy bế tắc, nó vật vã con người cô như tàu lá chuối tả tơi
trước cơn bão của thời cuộc!
Tiệc tàn, chia tay, anh Minh cám ơn Mai,
gởi một chút quà, chúc Mai trong tương lai sẽ tốt đẹp hơn.
Thấm thoát đã trên 20 năm. Từ đấy trở
đi, mỗi lần nghe lại bản nhạc Đò Chiều, tôi lại chạnh nhớ đến Mai. Giờ nầy, Mai
cũng đã lớn tuổi lắm rồi, chỉ thầm mong cánh hoa ấy gặp được may mắn, thoát cảnh
bèo dạt hoa trôi...
21/8/2014 TRỊNH KIM THUẤN
*
Tên các nhân vật đã thay đổi.
Nhận xét