2729. Đường trường Tiếng đàn - Hát Chèo

Đường trường Tiếng đàn

(Làn điệu chèo cổ)

Lời thơ:

Đàn ai khéo gẩy tính tình

Một đàn cá lớn tựa ghềnh nó nghe

Lững lờ cá lội so le

Kình ngư cá lớn lại đè cá con

Thị kỳ cá vượt vũ môn

Chim khôn tha mồi về tổ mớm con trên cành

Não nùng tin tức thăm oanh

Chim oanh học nói trên cành véo von

Phượng hoàng năn nỉ trên non

Chăm lo đèn sách khuyên con học hành

Tận từ như tiếng thức điểu thanh

Xuất xứ ý nghĩa nội dung:

Đây là một làn điệu chèo cổ hát ngoài tích trò. Nội dung: Qua tiếng đàn nói lên khát vọng tốt đẹp của con người trong cuộc sống. Song thực tế cuộc sống lại rất éo le. Do quy luật cạnh tranh sinh tồn mà con cá lớn (loại Kình ngư) luôn luôn muốn vùi dập, muốn đè bẹp loài cá nhỏ, dẫu đó là cá Chép, một loài cá nhỏ, hiền lành, sang trọng, khiến nó luôn gặp khó khăn, trở ngại trong bước đường vươn lên. (Tục ngữ có câu: “Cá lớn nuốt cá bé!”)

Tuy nhiên, ước vọng của con người như con cá Chép muốn “vượt vũ môn” (Long môn của ông Hạ Vũ) để hóa Rồng! Sự mong muốn đổi đời của những thân phận con người vẫn luôn là muôn thủa. Khi đã có ước vọng, chắc chắn sẽ có ngày Cá Chép hóa Rồng!. Truyền thuyết về Vũ môn cả ở Việt Nam và Trung Quốc đều có. Trong Cổ thi Việt Nam có câu:

Trên cửa Vũ ba tầng cá nhẩy

Nhà Lưu Bình võng giá nghênh ngang

Giữa đất bằng một tiếng sấm vang

cửa Mông chính ngựa xe ríu rít...

(Tài liệu tham khảo: Những làn điệu Chèo cổ chọn lọc của tác giả Hoàng Kiều và Hà Hoa – NXB Văn hóa thông tin, 2007)

Sau đây là bài hát chèo: Đường trường Tiếng đàn (Lời cổ; người hát: Ngọc Dương).