4186. 'Gửi trứng cho ác' (?)
Cá chết: Gửi
trứng cho ác và nhiều dấu hỏi
Thứ Tư, ngày 4.5.16
Cá chết trên sông Châu Giang. |
Chuyên gia kinh tế Tiến sĩ (TS) Lê Đăng Doanh, thành viên Ủy ban
Chính sách phát triển Liên Hiệp Quốc, nguyên Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế
Trung ương nhận định rằng, năm 2016 trong khi đồng bằng sông Cửu Long bị nhiễm
mặn thiệt hại 6.000 tỷ, thì lại xảy ra vụ cá chết hàng loạt ở 5 tỉnh miền Trung
gây thêm khó khăn. TS Lê Đăng Doanh đã mở đầu câu chuyện về khả năng tác động
xấu cho nền kinh tế, nhấn mạnh là đến nay chưa có báo cáo tường minh về nguyên
nhân gây ra cá chết, mà chỉ có ý kiến thống nhất là do chất độc cực mạnh, nhưng
cũng chưa rõ nơi xuất phát. Từ Hà Nội, TS Lê Đăng Doanh tiếp lời:
TS Lê Đăng Doanh: Hiện nay có những thông tin không thống nhất với nhau, một
luồng thông tin trên báo chí và do các quan chức đưa ra thì nói là tình hình đã
trở lại bình thường và người dân đã bắt đầu đi đánh cá và cá đã bán được, một
số quan chức đã đi tắm biển để chứng tỏ chỗ đó không có hại gì. Tuy vậy luồng
thông tin khác cho biết, trong những ngày nghỉ lễ vừa qua thì rất ít, không có
khách du lịch đến đấy và cá vẫn không bán được.
Nếu tình hình đó kéo dài, bởi vì hiện nay chưa rõ chất độc đó
như thế nào, độ lắng đọng ra sao, nếu những chất độc như kim loại nặng và chất
hóa học thì nó sẽ không tự nhiên biến mất và nếu không có một phản ứng để hóa
giải, để gây ra kết tủa hoặc loại trừ các chất độc đó, thì các chất độc đó vẫn
nằm mãi ở trong nước biển và nó sẽ được hải lưu trôi đi.
Hiện nay chưa được biết rõ khả năng sẽ như thế nào, nhưng trước
mắt thì tình hình của bà con đánh cá ở ven bờ là khó khăn, chính phủ đã có trợ
cấp gạo và tổ chức thu mua cá. Hiện nay chưa có sự đánh giá đầy đủ về thiệt hại
kinh tế, tôi chưa thể nói gì, nhưng tác động đó là nghiêm trọng và có thể kéo
dài, còn hệ quả lâu dài như thế nào thì cho tới nay vẫn chưa cho có báo cáo để
đánh giá đầy đủ.
TS Lê Đăng Doanh: Đấy rõ ràng rất khó khăn, tôi nghĩ cần phải sớm làm rõ qui mô,
điều tra nguyên nhân, có các biện pháp xử lý để có các giải pháp để khôi phục
nghề cá, xác định rõ nước biển độc đến đâu, giải độc đến đâu và cũng phải cần
có nghiên cứu về dòng hải lưu xem các chất độc, kim loại nặng đó sẽ theo dòng
hải lưu đi về đến đâu và độ độc gây ra như thế nào. Gần đây có tin cá hô ở Bình
Thuận cũng bị chết, nhưng chưa rõ lý do. Nhưng báo chí chính thức thì hiện nay
đã có chỉ thị không đăng tin về cá chết nữa, cho nên thông tin hiện nay rất hạn
chế.
Nam Nguyên: Những biện pháp muộn màng của chính phủ để xoa dịu ngư dân,
như thu mua cá của những tàu đánh bắt xa bờ, hay mời ăn cá để trấn an dư luận,
đã không đủ sức để ngăn sự phẫn nộ của người dân nên đã xảy ra biểu tình hai
ngày 29 và 30/4 ở Quảng Bình và ngày 1/5 đã lan ra các nơi như TP.HCM và Hà
Nội. TS đánh gì về tình hình này và nó có phải là tiếng chuông báo động cho nhà
nước?
Một người dân cho thấy cá biển chết ông thu thập trên một bãi biển huyện Phú Lộc, trung tâm tỉnh Thừa Thiên Huế vào ngày 21 tháng 4 năm 2016. AFP PHOTO. |
TS Lê Đăng Doanh: Theo tôi, sự quan tâm, lo lắng và phẫn
nộ của người dân rất rõ ràng. Người ta quan tâm đến đồng bào ở miền Trung lâu
nay đã khó khăn, bây giờ không bán được cá. Hiện nay đang có phong trào quyên góp
để hỗ trợ đồng bào miền Trung. Tôi thấy điều rất cần thiết và rất hoan nghênh.
Ngoài ra, dân rất phẫn nộ việc xử lý chậm trễ, người ta cũng
quan tâm việc tại sao hệ thống xử lý nước thải của nhà máy Formosa lại
được xả thẳng ra biển? Tại sao cơ quan kiểm tra xả thải và bảo vệ môi trường ở
Hà Tĩnh lại ký một hợp đồng với trung tâm đo đạc của Formosa để cho trung tâm ấy cung
cấp số liệu về nước thải. Dĩ nhiên trung tâm đó luôn luôn nói nước thải của nó
là luôn luôn tốt.
Như vậy, chúng ta đã hoàn toàn không thực hiện việc giám sát.
Điều này tương đương như thành ngữ Việt Nam ‘gửi trứng cho ác’. Đấy là lý
do các cơ quan ở Hà Tĩnh không trả lời được là Formosa đã nhập mấy chục tấn hóa
chất về để súc rửa đường ống, nó thải ra biển bao giờ, thải ra bao nhiêu và
không đo đạc được.
Trong khi đó về công nghệ đo đạc hiện nay người ta có thể đặt
những thiết bị đo đạc đó, truyền dẫn về một máy tính và ghi lại từng giây một,
có bao nhiêu mét khối nước chảy qua và hàm lượng của nó như thế nào. Điều đó
hiện nay trên thế giới đều đã làm được và công nghệ Internet machine to machine
rất phổ biến. Việc này theo tôi cũng là một trong những sai sót nghiêm trọng mà
người dân rất quan tâm.
Người dân cũng quan tâm ai đã cho phép Formosa làm như thế, tại sao lại có sự dung túng
Formosa
để lộng hành đến như vậy. Như ông Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân đã có xác nhận là
đường ống đó được một Thứ trưởng Bộ Tài nguyên-Môi trường đã cho phép. Sau đó
ông Bộ trưởng Trần Hồng Hà đến và nói đường ống đó là trái pháp luật Việt Nam . Như vậy đã
có một ông Thứ trưởng cho phép lắp đặt đường ống ấy xả thải ra biển trái với
pháp luật Việt Nam .
Đó cũng chính là điều quần chúng rất quan tâm.
TS Lê Đăng Doanh: Dĩ nhiên đã có tác hại rồi, bây giờ cần
phải đánh giá cái tác hại đó, cần phải làm rõ qui mô và đề ra phương án xử lý.
Còn việc đối với Formosa
như thế nào, thì trên thế giới vẫn có những nhà máy thép và người ta vẫn bảo vệ
được môi trường. Bây giờ phải đòi Formosa tuân thủ đầy đủ việc bảo vệ
môi trường và không được xả thải như thế nữa. Việc xử lý, phạt Formosa đền bù
thiệt hại này như thế nào thì điều ấy cũng cần được tiến hành, vì như Thủ tướng
Nguyễn Xuân Phúc đã nói là sẽ phải vận dụng pháp luật và phải qui trách nhiệm
pháp luật đối với bất kỳ ai.
(RFA)
Nhận xét