2205.Chỉ có ở Việt Nam: Tập đoàn thế giới 'cò cử'... quan huyện
Tập đoàn thế giới 'cò cử'... quan huyện
Nguyễn Đình Lương (Nguyên Trưởng đoàn đàm phán HĐTM Việt Nam - Hoa Kỳ)
Chúng tôi trân trọng giới thiệu bài phát biểu quan trọng
này, mong đến được thật nhiều bạn đọc để giúp hiểu rõ hơn về bản chất của hội
nhập quốc tế, vị thế của nước ta, cơ hội và thách thức của chúng ta trong
cuộc vừa hợp tác, vừa đấu tranh với những đối tác mạnh hơn nước ta rất nhiều.
Tác giả với hiểu biết sâu sắc và kinh nghiệm thực tế phong phú đã trình bày
rất thẳng thắn, đi vào bản chất của vấn đề, rũ bỏ những ảo tưởng lãng mạn về
những bước đi sắp tới. Lập luận của tác giả hướng tới cải cách thể chế không
thể thoái thác để tiến lên.
Lê Đăng Doanh
|
Tình
trạng các tập đoàn thế giới đến đây chủ yếu ngồi cò cử với quan tỉnh, quan
huyện, và quan trên... chỉ có ở Việt Nam .
Vấn đề tác động của các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới đối với ViệtNam : cơ hội và thách thức là vấn đề
lớn, mới mẻ.
Vấn đề tác động của các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới đối với Việt
Rõ ràng, kinh tế toàn cầu hóa đang
lan chảy một cách mau lẹ và đang kết nối gần như tất cả các nền kinh tế trên
thế giới lại với nhau dưới những chiếc gậy thần của các Tập đoàn xuyên quốc gia.
Tổ chức thương mại thế giới WTO ra
đời ngày 1/1/1995, nay đã cơ bản hoàn thành sứ mệnh của nó là phá nát và dọn
sạch những hàng rào bảo hộ, tạo ra một sân chơi thoáng cho nền kinh tế thế
giới. Làm xong sứ mệnh đó, WTO đang trở thành một câu lạc bộ có thành phần quá
đa dạng và phức tạp, không thể tìm được sự thống nhất để thiết kế một khung
pháp lý mới rộng hơn, sâu hơn cho nền kinh tế toàn cầu hóa. Vòng đàm phán Doha dậm chân tại chỗ,
coi như bế tắc.
Trong hoàn cảnh đó người ta phải
phá rào, tách ra đi tìm những chỗ chơi thông thoáng, tự do hơn và từ đó các
Hiệp định mậu dịch tự do FTA, song phương và khu vực được cổ vũ.
Người châu Phi da đen chưa muốn
nghe chữ FTA, họ đang bận lo cơm áo hàng ngày, những người nói tiếng Ả rập chưa
có thì giờ bàn chuyện FTA, họ đang mắc kẹt trong những câu chuyện về "Mùa
xuân Ả-rập". Hăng hái bàn FTA chủ yếu ở khu vực người giàu, muốn giàu
nhanh, đặc biệt ở Bắc Mỹ rồi đến châu Âu, châu Á.
FTA có những loại nào?
FTA có những dạng khác nhau, mức độ
và phạm vi cam kết khác nhau tùy thuộc vào trình độ phát triển và ý đồ chiến
lược của các nước tham gia. Hiện tại đã có một số loại sau.
Loại FTA có mức độ cam kết thấp
hơn, phạm vi hẹp hơn như các FTA mà ASEAN ký với các đối tác Trung Quốc, Ấn Độ,
Nhật Bản, Hàn Quốc, v.v. Ở đây người ta tập trung chủ yếu là giảm bỏ thuế XNK
mở cửa thị trường cho hàng hóa tự do lưu thông, các lĩnh vực khác như đầu tư,
dịch vụ, Sở hữu trí tuệ, v.v. phạm vi cam kết hoặc rất hạn chế hoặc chung chung
ít ràng buộc.
Loại FTA cam kết ở mức cao hơn,
chặt chẽ hơn, bền vững hơn, đó chủ yếu là các FTA song phương mà Hoa Kỳ đã ký
với các nước, Canada, Australia, Singapore, Chi Lê, Hàn Quốc. Ở đây cam kết rất
rộng, rất sâu, cả thương mại, dịch vụ, đầu tư, sở hữu trí tuệ, mua sắm công, có
cả cam kết doanh nghiệp quốc doanh và môi trường, lao động. Đây có thể coi là
FTA thế hệ mới.
Nếu đàm phán kết thúc, có lẽ Hiệp
định đối tác xuyên Thái Bình Dương TPP sẽ là dạng FTA mới nhất, hiện đại nhất,
có mức độ cam kết sâu rộng nhất, có những quy định chặt chẽ nhất. TPP đang được
gọi là "Hiệp định thế hệ mới"; "Hiệp định của thế kỷ 21";
là "Câu lạc bộ của những người tự do kinh tế chủ nghĩa". Nó là sân
chơi của những người giàu.
Lãnh đạo Đảng và Nhà nước Việt Nam đã rất dũng
cảm quyết định vào chơi ở sân chơi đẳng cấp này. Cái ước mơ “sánh vai các cường
quốc năm châu” của người Việt có thể được nhen nhóm từ đây nếu chúng ta thành
công trong cuộc chơi này.
Không thể đi nhặt bóng cho người
khác chơi gôn
Cho đến lúc này, Việt Nam chưa tham
gia FTA thế hệ mới. Mỹ chưa đàm phán FTA song phương với Việt Nam . Việt Nam đang đàm
phán TPP. Gia nhập TPP sẽ được coi là Việt Nam tham gia FTA thế hệ mới. Do đó
xin phép chủ yếu phân tích tác động của TPP vào Việt Nam .
Với kết cấu nội dung và thành phần
tham gia, TPP mang đậm màu sắc địa chính trị, những tác động của nó không chỉ
tăng trưởng thương mại tức thời, mà sẽ tác động lâu dài, sâu sắc, vào thể chế,
vào con đường phát triển, vào đường lối chính sách của Việt Nam. Những tác động
nêu sau đây là những tác động lâu dài và sẽ là cơ hội nếu chúng ta xử lý tốt,
và cũng là thách thức nếu chúng ta xử lý không thành công.
Tác động thứ nhất: TPP sẽ tạo sức
ép tinh thần và pháp lý để Việt Nam
xây dựng một nền kinh tế thị trường có sức cạnh tranh.
Sân chơi TPP là sân chơi của những
nước có nền kinh tế thị trường có sức cạnh tranh cao, rất cao, là những quốc
gia có nền kinh tế mở, rất mở, đặc biệt là Hoa kỳ, Nhật Bản, Canada, Australia,
Singapore... Trong bảng xếp hạng năng lực cạnh tranh các nền kinh tế thế giới,
các nước này luôn đứng đầu bảng.
Cuộc chơi trong TPP là cuộc chơi
trên nền tảng toàn cầu hóa mà các quốc gia này là những quốc gia đã chuẩn bị
đầy đủ nhất, tốt nhất, sẵn sàng nhất để khai thác các lợi thế của toàn cầu hóa.
Không có chuyện chiếc bánh lợi ích
sẽ được chia đều cho tất cả những ai ngồi trên mâm toàn cầu hóa. Anh nào mạnh,
anh nào giỏi sẽ giành phần hơn. Việt Nam phải có nền kinh tế thị trường
có sức cạnh tranh mới mong được phần lợi lộc. Nếu không giỏi, không mạnh anh sẽ
chỉ là người đi nhặt bóng cho người ta chơi gôn. Việt Nam cũng không
thể đứng mãi ở vị trí áp chót trong chuỗi giá trị toàn cầu, phát triển chủ yếu
dựa vào lao động cơ bắp.
Những quy định rất chặt chẽ trong
Hiệp định TPP nói lên rằng tất cả những cái gì không phải là kinh tế thị
trường, thì phải xóa bỏ bằng hết. Điều đó có nghĩa là nó sẽ tác động vào cả thể
chế, cả cách điều hành kinh tế, quản lý xã hội và Việt Nam sẽ có sự thay đổi
sâu sắc trong cách vận hành nền kinh tế của mình.
Thực hiện xong những cam kết trong
TPP Việt Nam đàng hoàng có
một nền kinh tế thị trường, không cần phải áo the khăn xếp đi lạy xin ai công
nhận cho Việt Nam
có nền kinh tế thị trường.
Tác động thứ hai: TPP sẽ tạo điều kiện và sức ép để Việt Nam xây dựng
một đội ngũ doanh nghiệp mạnh.
Trong một cuộc chiến tranh, đã có
bộ tham mưu giỏi, nếu không có tướng tài, lính thiện chiến trên chiến trường
thì cũng không có chiến thắng. Trên thương trường, chính các doanh nghiệp giỏi
là những người làm nên thành công.
Kinh tế toàn cầu hóa là cuộc đua
giữa các đại gia, các tập đoán xuyên quốc gia. Các tập đoàn xuyên quốc gia nắm
trong tay vốn, công nghệ, sản xuất, thị trường. Họ chi phối cả thị hiếu tiêu
dùng của thế giới những người tiêu dùng. Họ chi phối cả chính sách của cả quốc
gia và quốc tế. Họ đang có mặt khắp mọi nơi. Ở Việt Nam các tập đoàn xuyên quốc gia
đang triển khai các dự án lớn nhất, quan trọng nhất.
Nhà nước chỉ làm chức năng kiến
tạo, Nhà nước lập khuôn khổ pháp lý cho phù hợp và tạo điều kiện cho dân, cho
doanh nghiệp làm giàu cho mình và cho đất nước. Đội ngũ doanh nghiệp là bộ mặt
quốc gia, là sức mạnh của nền kinh tế. Không thể có nền kinh tế mạnh mà đội ngũ
doanh nghiệp yếu. Kinh tế Mỹ cũng thế, kinh tế Nhật cũng thế, kinh tế Hàn Quốc
cũng thế và kinh tế nước nào cũng vậy.
Việt Nam phải có một đội ngũ doanh
nghiệp mạnh mới có hy vọng thành công trong cuộc đua toàn cầu hóa. Tất nhiên
không phải là Vinashin, Vinalines, cũng không phải là các đại gia chênh lệch
giá đất. Các đại gia chênh lệch giá đất không có sức cạnh tranh trên thị trường
thế giới vì ở đó không có chênh lệch giá đất nhờ luật pháp tù mù như ở Việt Nam . Có thể
hình dung là bồi dưỡng những loại doanh nghiệp như Viettel, FPT để họ sớm
trưởng thành và phải có hàng trăm, hàng ngàn, hàng vạn doanh nghiệp mạnh hơn
nữa.
Cái tình trạng các tập đoàn thế
giới đến đây chủ yếu ngồi cò cử với quan tỉnh, quan huyện, và quan trên... chỉ
có ở Việt Nam .
Những quy định chặt chẽ trong Hiệp
định TPP nhắc chúng ta nhớ rằng quyền lợi và nghĩa vụ của các nhà đầu tư nước
ngoài được xác định rất rõ ràng, đảm bảo cho họ đầy đủ tự do hoạt động trong
một nền kinh tế tự do, lợi ích của họ được bảo hộ tuyệt đối vững chắc.
Việt Nam phải có những người giỏi để
cùng người nước ngoài khai thác thị trường trong nước và đi khai thác ở các
nước đối tác TPP, các nước khác như họ đang khai thác trong nước mình. Những
người đó phải là những doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp mạnh có sức cạnh tranh
trên thị trường trong nước và thị trường thế giới.
Các nghị sĩ QH sẽ phải đau đầu
Tác động thứ ba: TPP tạo cơ hội và sức ép tinh thần, sức ép pháp lý để
Việt Nam
củng cố một Nhà nước pháp quyền, thượng tôn pháp luật. Ở đây có mấy việc phải
làm song song.
Việc thứ nhất là phải hoàn thiện và hiện đại hóa hệ thống pháp
luật. Hầu hết các quốc gia trong TPP đều có hệ thống pháp luật hoàn thiện và
hiện đại của một quốc gia phát triển.
Có một hệ thống pháp luật hoàn
chỉnh và hiện đại Việt Nam
mới hy vọng bảo vệ được lợi ích của mình. Nếu luật pháp không hoàn chỉnh Việt Nam sẽ rơi vào
thế bất lợi, và chắc chắn luôn chịu thua thiệt.
Hoa Kỳ là quốc gia có hệ thống pháp
luật hoàn chỉnh nhất hiện đại nhất. Hệ thống pháp luật của họ cũng là hành lang
pháp lý vận hành nền kinh tế toàn cầu hóa, đủ mạnh để bảo vệ lợi ích nước Mỹ và
công dân Mỹ ở bất cứ nơi nào, đủ mạnh để bảo vệ cho doanh nghiệp Mỹ làm giàu
trên đất Mỹ và bất cứ nơi nào trên thế giới. Hoa Kỳ đang cố gắng để từng bước
quốc tế hóa hệ thống luật Mỹ, trước đây thông qua WTO nay thông qua các FTA,
TPP.
ĐBQH Việt Nam nhiệm kỳ 2001-2005 đã
phải vô cùng vất vả đánh vật với cuộc cải tạo, sửa đổi hệ thống luật, từ kinh
tế bao cấp độc quyền sang kinh tế thị trường, không phân biệt đối xử theo những
cam kết trong Hiệp định thương mại (BTA) Việt Nam - Hoa Kỳ và để chuẩn bị gia
nhập WTO.
Rồi đây các nghị sĩ có thể sẽ đau
đầu khi luật hóa những khái niệm mới, những tiêu chuẩn mới chưa hề gặp phải mà
Hoa Kỳ đang gò vào TPP. Âu đây cũng là cơ hội để ta hiện đại hóa luật pháp của
ta cho thích ứng với kinh tế toàn cầu hóa.
Việc thứ hai, củng cố các tổ chức hỗ trợ tư pháp làm chỗ dựa cho
các doanh nghiệp trong hội nhập: Xây dựng một hệ thống tư pháp mạnh; Xây dựng
một hệ thống trọng tài mạnh; Xây dựng hệ thống các cơ quan hỗ trợ tư pháp mạnh
(Hội Luật gia, Công chứng, Giám định); Xây dựng một hệ thống thông tin pháp
luật tốt; Đào tạo đội ngũ chuyên gia pháp luật giỏi, hình thành mạng lưới các
tổ chức tư vấn pháp luật giỏi (các vụ kiện quốc tế, cho đến nay Việt Nam toàn
đi thuê tư vấn nước ngoài).
Nếu không có một hệ thống hỗ trợ tư
pháp mạnh, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ không thể trụ đứng được
trong cuộc chơi toàn cầu, ngay chính trên đất nước mình.
Việc thứ ba, phải xây dựng bằng được "Văn hóa sống và làm việc
theo pháp luật". Người dân phải biết luật, sống theo pháp luật phải biết
tôn trọng pháp luật, phải biết sợ khi làm trái luật, có ý thức tránh những việc
làm trái luật.
Doanh nghiệp kinh doanh phải theo
đúng luật, biết sợ biết tránh làm trái luật, phải biết loại ra khỏi đầu ý nghĩ,
lòng ham muốn lách luật, trốn thuế để trục lợi. Công chức cơ quan Nhà nước phải
nắm luật để hướng dẫn thi hành, phải đôn đốc kiểm tra, thường xuyên kiểm tra. Ở
đâu sai người phụ trách việc đó phải xuống tận nơi xử lý (không thể lúc nào
cũng lập hết ủy ban này, ủy ban nọ, đoàn kiểm tra lớn, đoàn kiểm tra bé. Thế
giới không làm vậy).
Cơ quan tòa án chiểu theo luật mà
xử, xử đúng luật đúng người, đúng tội; không phải chờ ý kiến chỉ đạo của ông
này, bà kia. Không xử oan sai, nhiều hơn xử đúng. Không xử như tòa án Tuy Hòa,
Phú Yên vừa qua.
Sống và làm việc theo pháp luật là
thứ văn hóa phổ cập ở khắp nơi, không có lý do gì để Việt Nam làm khác.
N. Đ. L.
Nguồn: vietnamnet.vn
/ BVN
Nhận xét