5084. “MUỐN ĐUỔI KỊP NGƯỜI MÀ CHÂN VẪN GIỮ CÙM, THÌ CHẠY SAO ĐƯỢC”?
Kỷ niệm 110 năm cuộc “Cách mạng Văn hóa” ĐÔNG KINH NGHĨA THỤC (1907 – 2017) – Bài 4
Fb. Mạc Văn Trang
“MUỐN ĐUỔI KỊP NGƯỜI MÀ CHÂN VẪN GIỮ CÙM, THÌ
CHẠY SAO ĐƯỢC”?
Đúng 117 năm trước, Nguyễn Văn Vĩnh đã viết: “Bây
giờ có muốn tiến bộ, thì trước hết phải bỏ cái hủ đi đã, rồi mấy nói cái hay
được; muốn đuổi kịp người mà chân vẫn giữ cùm, thì chậy làm sao được” ? (Trong
bài THIẾU GẠO ĂN THỪA GIẤY ĐỐT - Đăng Cổ Tùng Báo, số thứ Năm ngày 30 tháng Năm
năm 1907)
THIẾU GẠO ĂN THỪA GIẤY ĐỐT
(Đăng Cổ Tùng Báo, số thứ Năm ngày 30
tháng Năm năm 1907)
Mấy anh em mình bàn duy-tân mấy tiến bộ mãi, ngẫm mà thẹn với
thiên hạ. Cũng may chữ mình tiếng mình, các nước cũng không mấy người học tới,
chớ giả thử họ hiểu được cái trò đông-sơn mình làm độ này, thì họ cười cho chán.
Chỗ này bàn cải-lương chỗ kia luận tân-học, thiên-văn, địa-lý,
bác-vật, hóa-học, cơ-khí, kỹ-nghệ, con mãnh ở đâu ! mà thấy xó nào cũng nói
ỏm-tỏi cả lên. Thế mà thầy bói vẫn thấy hãi còn bán cho mình được hàng ngàn bạc
tiền hương với giấy vàng giấy bạc.
Nhất độ này, phố nào cũng đặc cả, những voi giấy, ngựa giấy,
hình nhân, bầy la liệt hai bên hè, giấy chàng-kim lập lòe quáng mắt. Xó này
lung-tung, xó kia tiu-cúng, gọi là vào hè mấy cẩu mắt.
Ma chẳng thà mấy bà đàn bà bầy trò ra với nhau, cũng là một cách
giải buồn. Nhưng mà đàn ông hẳn hoi, râu mày tươm tất, mà sao cũng đứng nghêu
ngao được, đầu đường góc phố như thế !
 |
| Phố Hàng Gai đầu TK 20 |
Khốn nạn ! cũng cái kiếp đàn ông ! Hèn hạ là đi gồng thuê gánh
mướn, mà cũng quá nữa là đến ngửa tay ăn xin, cũng không đê tiện bằng đi nói
láo như thế, để lừu lọc đàn bà, kiếm quan tiền bữa riệu.
Cái điều cúng-vái thực hư thế nào, nói lắm cũng rườm, chúng tôi
tưởng ai đã đọc nổi một chữ, cũng đủ biết rồi.
Ngẫm ngay một điều cúng chúng-sinh. Người đi ăn mày từng lũ
lượt, thì chẳng nhìn đến, lại nhớ đến mấy con ma, mà sao lại khóe biết là ma
đói ? Đến cái bịa đặt ấy, thì chịu nước Nam
Giời rét đến người trần cũng không có áo mà mặc, lại đi làm áo
giấy để cúng các quan, chẳng biết các quan nào. Mình chẳng ra gì thì chớ, lại
còn tưởng rằng ngoại dương-gian cũng chẳng ra gì nữa. Trên trần ta thì mấy có
quan, hễ ai lễ thì mấy binh vực, chớ ở trên giời nếu cũng thế, thì chẳng hóa ra
ông giời đâu đâu cũng chỉ tạo ra điều bất lương dư ?
Làm như thế thực là dủa Thánh Thần đó. Thánh Thần đâu lại hễ ai
cúng thì tha. Còn như ma đói, ma khát, thì thực là bịa đặt.
Sự đói khát là một cái cần riêng của giống súc-sinh ở trần-gian.
Gia ngoai (ngoài. b/t) xác thịt không còn đâu những cái hèn hạ ấy. Nếu không,
sao gọi là linh. Nếu có tài làm được điều lành điều dữ cho người ta được, thì
việc chi lại phải cần đến mình cho ăn; một năm cúng một hai lần, còn những ngày
khác thì ăn vào đâu ?
Chẳng qua là các cụ ngày xưa ít học, cứ điều gì không biết lý,
thì cho là có ma có thần, bây giờ đã được kiến thức hơn xưa, xin đừng tin những
điều sằng ấy nữa.
Các nước bên Âu-châu người ta thờ ma ở đâu ? Sao không thấy ma
quấy ?
Còn như chữ thờ,
cũng phải nên hiểu cho rõ mấy được.
Thờ một ông Thánh, nghĩa là làm để cho lưu danh ông ấy lại, chứ
không phại chiệu hồn ông ấy về, ăn miếng thịt quay, uống ba chén riệu, rồi khấn
ông ấy điều gì cũng được đâu.
Xưa nay nước mình hay cúng vái là chỉ vì bởi hiểu nhầm chữ Sự (là thờ).
 |
| Phố Hàng Mã đầu TK 20 |
Bây giờ có muốn tiến bộ, thì trước hết phải bỏ cái hủ đi đã, rồi
mấy nói cái hay được; muốn đuổi kịp người mà chân vẫn giữ cùm, thì chậy làm sao
được ?
Tôi thấy có nơi học duy-tân, mà lại còn bày bàn-thờ đức
Khổng-tử, rồi đệ vàng hương tế lễ, mất đến vài ba giờ đồng-hồ.
Sự học-hành nên đem cái hiệu đức Thánh ra, để dục lòng người
ta hay thiết có thầy, có tiên-sư; nhưng tôi thiết tưởng một cái chanh,
một trồng sách, hoặc vài chữ đề vào tường, hay là vào tờ giấy, cũng đủ rồi.
Trong sự thờ là cốt để người sống trông vào, chứ đức Thánh thì
ngài có đâu đấy.
TÂN-NAM-TỬ.
(Theo Fb. Mạc Văn Trang)
Nhận xét