3752. Giới khoa học giải thích Bí ẩn PBR
Giới khoa học giải
thích Bí ẩn PBR
LINH VŨ
Hai hòn đá chồng lên nhau suốt hàng ngàn năm qua ở Mỹ (Nguồn: RT) |
Các hòn đá khổng lồ nằm chồng lên nhau
một cách "vô lý" và không bị đổ trong hàng ngàn năm qua là hiện tượng
đặc biệt tại ở California, khiến các nhà địa chất kinh ngạc và khó hiểu.
Tuy nhiên theo một nghiên cứu mới, chúng
có thể mang tới những manh mối, giúp người ta hiểu được cơ chế hoạt động của
Đường đứt gãy San Andreas nổi tiếng.
Bất chấp việc ở gần nhiều đường đứt gãy,
các hòn đá granite này, còn được gọi là Đá
cân bằng tạm thời, có thuật ngữ gọi là ‘siêu cân bằng’ (PBR) chưa từng bị đổ. Đây là bí ẩn đã khiến
cộng đồng khoa học băn khoăn muốn tìm ra đáp án.
Khu PBR này có niên đại lên tới 18.000 năm, dù cho nó nằm sát ngay rảnh đứt gãy San Andreas |
Dù có khoảng 1.200 PBR đang tồn tại ở
California và Tây Nevada, các nhà nghiên cứu đã quyết định chỉ tập trung vào
một nhóm đá ở Dãy núi San Bernadino - đơn giản bởi chúng có vẻ chống chọi tốt
trước mọi sự tác động từ bên ngoài.
Các PBR này, với độ tuổi dao động từ
10.000 - 18.000 năm tuổi, nằm rất gần Đường đứt gãy San Jacinto, thuộc hệ thống
Đường đứt gãy San Andreas lớn và nổi tiếng hơn. Đây là khu vực đặc biệt nguy
hiểm, do thường xảy ra động đất.
Đá chông chênh ở Định Quán (Đồng Nai) |
"Dựa trên những gì chúng ta đã biết
về đặc điểm tác động mà động đất và các đường đứt gãy gây ra, các PBR lẽ ra
không thể còn tồn tại," Lisa Grant Ludwig, nhà khoa học lãnh đạo cuộc
nghiên cứu ở Đại học California về PBR, cho trang Discovery News biết.
Nghiên cứu của bà và cộng sự mới được xuất bản trong số ra mới nhất của tuần
báo Seismological Research Letters.
Nhưng sau hơn 1 thập kỷ nghiên cứu,
Grant Ludwig và đội của bà thấy rằng các hòn đá vẫn đứng vững bởi cách thức mà
hai đường đứt gãy San Andreas và San Jacinto tác
động lên nhau.
Núi Két (một góc độ giống đầu con chim két),
còn gọi Anh Vũ Sơn ở vùng Bảy Núi (An Giang)
|
Nói một cách khác, trong các trận động
đất, những chấn động phát ra từ hai đường đứt gãy này đã tự triệt tiêu hoặc làm
suy yếu lẫn nhau tại khu vực có các PBR. Đó là nguyên nhân khiến những khối đá
chồng lên nhau này vẫn có thể đứng yên mà không bị đổ.
"Những đường đứt gãy đó ảnh hưởng
lẫn nhau và có vẻ trong giai đoạn trước đây, đôi khi chúng đã cùng phát ra các
chấn động đồng thời với nhau," Grant Ludwig nói."Chúng tôi
không dám nói chắc, nhưng dựa vào dữ liệu đã thu thập được thì đây là một khả
năng quan trọng có thể xảy ra, cũng là điều chúng ta nên cân nhắc khi xây dựng
kế hoạch chống động đất".
Các nhà khoa học đã sử dụng mô hình máy
tính 3 chiều để nghiên cứu về các PBR và tính xem cần lực mạnh bao nhiêu để
khiến chúng lật nhào. Họ đưa ra 3 kịch bản động đất: 1 trận mạnh 7,8 độ
Richter, bắt đầu từ Nam San Andreas; một trận mạnh 7,4 độ Richter gần San
Bernardino và một trận mạnh 7,9 độ Richter gần Fort Tejon.
|
Máy tính thấy rằng dưới 3 kịch bản này,
các PBR đều sụp đổ. Nhưng nếu như thế, chúng đã phải sụp từ lâu rồi, đặc biệt
là trong giai đoạn xảy ra nhiều trận động đất lớn hồi các năm 1812 và 1857.
Thực tế các PBR vẫn chưa sụp cho thấy chúng nằm ở nơi hai đường đứt gãy có ảnh
hưởng tương tác tới nhau, làm suy giảm tác động của các rung chấn.
Nhưng với giả thuyết cần 2 đường đứt gãy
hoạt động cùng lúc để các PBR không bị sụp đổ, trận động đất do chúng tạo ra
tại khu vực phía Nam California chắc chắn sẽ không nhỏ. Vì lẽ đó, việc nghiên cứu các
PBR gần 2 đường đứt gãy sẽ giúp giới chức Mỹ chuẩn bị ứng phó tốt hơn cho các
trận động đất trong tương lai, như thay đổi quy định xây dựng, thay đổi thiết
kế hệ thống đường cấp nước, điện, viễn thông, lập bản đồ khu vực rủi ro cao...
Được biết các PBR đã hình thành khi tiến
trình kiến tạo địa chất đẩy những khối đá lớn từ dưới lòng đất lên bề mặt.
Trong quá trình các khối đá này từ từ chui lên, tác động từ gió, nước và các
yếu tố tự nhiên khác sẽ bào mòn hết đất và làm vỡ đi một phần đá, dần dần biến
chúng thành các khối đá nằm chồng lên nhau, được cân bằng hết sức đặc biệt.
L.V/Vietnam+
Nhận xét