3928. Hãy thôi say sưa tự ca ngợi mình
Hãy thôi
say sưa tự ca ngợi mình
10/02/2016 01:00 GMT+7
Ảnh: Daidoanket.vn |
PNTB: Mấy chục năm, đã vài thế hệ, chúng ta say sưa xây dựng "con người mới xã hội chủ nghĩa"...để đến bây giờ phải la lên về vấn đề văn hóa - con người (!). Với một nền giáo dục như hiện nay, liệu đến bao giờ thì khắc phục được những khuyết tật của văn hóa, đạo đức, cái mà Đảng đã đánh giá đang 'xuống cấp nghiêm trọng'. Thế mà vẫn huênh hoang, huyễn hoặc kiểu "Ở nhà nhất mẹ nhì con..." thì hết thuốc chữa!
Không lấy gì làm lạ khi hội nhập diễn ra trước tiên là ở lĩnh vực
kinh tế. Nhưng liền ngay sau đó, lĩnh vực văn hóa cũng bị cuốn vào. Ta dễ thấy
ngay những phản ứng mang tính “tự vệ” của rất đông những người lo lắng cho số
phận nền văn hóa dân tộc mình có thể bị thui chột.
Từ
khi các “xa lộ thông tin” băng thông rộng, các tập đoàn kinh tế xuyên quốc gia,
các tuyến vận tải hàng không xuyên lục địa hình thành và liên kết với nhau ở
mọi nơi trên thế giới, trái đất chúng ta bỗng biến thành một “ngôi làng” thực
sự. Một trận động đất hay sóng thần ở Nhật Bản, một vụ xả súng giết người hàng
loạt ở Paris
nước Pháp cũng ngay lập tức khiến cả nhân loại bàng hoàng.
Toàn
cầu hóa và hội nhập quốc tế đã trở thành quá trình rộng khắp, không thể
một ai với ý muốn chủ quan, duy ý chí có thể ngăn chặn được. Không lấy gì làm
lạ khi quá trình này diễn ra trước tiên là ở lĩnh vực kinh tế. Nhưng liền ngay
sau đó, lĩnh vực văn hóa cũng bị cuốn vào quá trình này. Ta dễ thấy ngay những
phản ứng mang tính “tự vệ” của rất đông những người lo lắng cho số phận nền văn
hóa dân tộc mình có thể bị thui chột.
Không
phải là không có lý khi nhiều người cao giọng cảnh báo về cuộc “xâm lăng văn
hóa” bắt đầu từ những chiếc quần bò, áo phông, thức ăn nhanh McDonald và nước
uống Coca Cola…đến các phim “bom tấn” của Hollywood .
Người ta nhắc đi nhắc lại rằng “Để mất bản sắc văn hóa dân tộc là… mất hết”.
Đó
chỉ mới là những biểu hiện bề ngoài của văn hóa. Không thể coi nhẹ tác
động của điều kiện kinh tế, “phong thổ” địa lý… khi bàn chung đến văn hóa
một dân tộc cụ thể nào đó, tuy nhiên vẫn phải thừa nhận rằng chính những
giá trị văn hóa tinh thần thể hiện qua các cách ứng xử giữa người với người mớí
làm nên bản sắc văn hóa dân tộc ở chiều sâu xa nhất.
Từ
đây nổi lên vấn đề bản sắc văn hóa dân tộc ta điểm mạnh, điểm yếu là thế
nào?
Với
khuôn khổ giới hạn của một bài báo, tôi xin phép chỉ nhắc tới vài nét chính
dưới góc nhìn những con người của dân tộc ứng xử văn hóa như thế
nào.
Chúng
ta thường quen nghe nói bản sắc văn hóa dân tộc ta là người Việt Nam có lòng
yêu nước mạnh mẽ, dũng cảm quên mình để bảo vệ đất nước; cần cù, sáng tạo trong
lao động; tính cộng đồng cao, đoàn kết tương thân tương ái; hiếu học tôn sư
trọng đạo.
Tuy
nhiên, như hai mặt của tấm huân chương, vì nhiều lý do khách quan và chủ quan,
không khó để thấy những mặt trái của các đặc tính nêu trên. Chúng ta có thể bộc
lộ rõ phẩm chất cao quý của lòng yêu nước trong những thời khắc hiểm nghèo khi
bị xâm lược, nhưng đáng tiếc là nhiều khi lòng yêu nước ấy lại bị nhạt nhòa
trong cuộc sống thường ngày.
Đã
không ít người dân quên mất thể diện dân tộc, quên mất quốc sỉ khi chạy theo
chèo kéo khách du lịch nước ngoài mua hàng, chặt chém, lừa đảo họ. Khi ra nước
ngoài thì lại chen lấn xô đẩy, không chịu xếp hàng, nói cười hô hố nơi đông
người, lấy thừa mứa thức ăn rồi bỏ dở, thậm chí còn dở thói tắt mắt trộm vặt ở
các siêu thị, khiến nước chủ nhà phải treo những tấm bảng cảnh báo bằng tiếng
Việt.
"Gần đây phát hiện ra người Việt Nam hay trộm đồ, trong cửa hàng đều có gắn camera, toàn bộ sẽ đưa ra công an xử lý, ở Đài Loan tội trộm cắp sẽ bị phạt tù ít nhất 3 tháng"
(Xấu hổ quá!)
Chúng
ta vẫn thường hài lòng và tự khen mình là “thông minh, cần cù, sáng tạo”, nhưng
có mấy khi tự hỏi mình rằng ta đã có những phát minh, sáng chế gì đáng kể cho
nhân loại hay chưa và vì sao từ xưa đến nay, ta vẫn nghèo nàn, lạc hậu, và cho
đến nay vẫn chưa làm nổi một con ốc vít đạt chuẩn?!
“Tính
cộng đồng đoàn kết” đã biến đi đâu khi không hiếm thấy ở nhiều thôn xã dòng họ
này chèn ép dòng họ kia, tranh giành những chức quan nhỏ? Tình trạng đấu đá nội
bộ ở nhiều cơ quan đã không còn hiếm gặp. Nhiều thương nhân thì tranh mua,
tranh bán, tạo điều kiện cho thương lái nước ngoài đồng lòng ép giá…
“Tinh
thần tương thân tương ái” lặn mất tăm khi người đi đường bỏ mặc ai đó bị tai
nạn giao thông, hay nhào vô hôi của khi hàng hóa của ai đó bị vung vãi xuống
đường!
Có
đúng là chúng ta “hiếu học, tôn sư trọng đạo” hay không khi lún sâu vào cuộc
chạy đua nhồi nhét kiến thức nặng về lý thuyết?! Chúng ta học để thi, học
để có bằng cấp mà lại coi nhẹ học làm người, học kỹ năng sống, học để có nghề
nghiệp thiết thực.
Người
lớn liệu có truyền “tinh thần hiếu học” sang con trẻ khi bắt chúng phải học
thêm hết tuần này sang tháng khác, làm mất tuổi thơ lẽ ra phải rất tươi đẹp.
“Tôn sư trọng đạo” ở đâu khi các bậc phụ huynh không dấu con trẻ những chiếc
phong bì kính biếu thầy cô vào dịp lễ này, tết nọ để mong đánh đổi lấy sự ưu ái
với con mình.
Xin
lỗi bạn đọc khi có vẻ như tác giả đã hơi quá lời khi nói đến mặt trái. Nhưng
quả thực đã cố gắng tự tiết chế mình vì dường như thực tế chung quanh, nhất là
trong những năm gần đây, những vấn đề nêu trên ngày càng nhức nhối hơn thì phải.
Đã
đến lúc chúng ta cần nhìn thẳng vào sự thật, thôi bài ca tự ca ngợi mình, bỏ
thói quen say sưa tự nhìn ngắm mình, tự yêu mình thái quá của chàng Narcissus
huyền thoại thời Hy Lạp cổ đại (xem chú thích), cùng nhau loại bỏ phần xấu,
phát huy cái tốt đẹp trong con người Việt Nam để vững bước đi vào hội nhập văn
hóa quốc tế.
Phan Hồng Giang
* Narcissus từ nhỏ đã rất khôi ngô, được
người đời ca ngợi hết lời nên mắc thói kiêu căng. Một lần đi vào rừng, Echo đã
rơi vào tình yêu với Narcissus ngay từ cái nhìn đầu tiên.
Khi Narcissus phát hiện có người theo
dõi mình, cất tiếng hỏi "ai đấy?". Vì mang trên mình lời nguyền của
nữ thần Hera nên Echo chỉ có thể "nhại lại" câu hỏi của Narcissus.
Cho rằng Echo trêu đùa, Narcissus thẳng thừng từ chối. Echo đã buồn bã nguyền
rủa Narcissus.
Narcissus
tiếp tục đi, tới khi gặp một hồ nước, cúi người uống một ngụm. Thật kỳ lạ, thứ
nước ấy đã khiến Narcissus có… cảm tình với chính hình ảnh phản chiếu của mình,
hệt như cái cách Echo phải lặp lại câu hỏi của anh trước đó.
Narcissus
mê mẩn ngắm nhìn hình ảnh của mình trên mặt nước, cứ thế ngồi đó cho đến khi
chết đi, hóa thành một bông hoa thủy tiên.
Câu
chuyện là một bài học đáng giá: Narcissus đã phải nhận lấy kết quả của sự kiêu
căng, hợm hĩnh về vẻ đẹp của mình. Trong khi đó, Echo cũng không có được tình
yêu chỉ vì thói nói nhiều.
(Nguồn: Tuần Việt Nam)
Nhận xét