4280. Nghề đẳng cấp quốc tế, khái niệm mơ hồ, chỉ có ở Việt Nam
Nghề đẳng cấp quốc tế, khái
niệm mơ hồ, chỉ có ở Việt Nam
TS. HOÀNG VĨNH GIANG/24/04/15 13:30
 |
| Thiết bị dạy nghề ở tỉnh KonTum được đầu tư hàng trăm triệu đồng, nhưng không có học viên. ảnh: vov. |
(GDVN)
- Gần đây, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội còn vẽ ra việc phát triển nghề có
cấp độ quốc tế, khu vực và quốc gia. Một khái niệm mơ hồ chỉ có ở Việt Nam
Dạy nghề được coi là một trụ cột quan trọng của hệ thống giáo dục Việt Nam
Với mục đích góp phần giúp các cơ quan chức năng sớm nhận ra những yếu
kém ấy, Báo Điện tử Giáo dục Việt Nam Nam
Chồng
chéo trong quản lý
Kể từ khí Chính phủ giao công tác quản lý nhà nước về dạy nghề, cơ sở
vật chất của các trường nghề thay đổi chóng mặt với đầu tư hàng chục nghìn tỉ
đồng, khác hẳn với giai đoạn trước đó. Có thể nói đó là một nỗ lực rất đáng ghi
nhận của Chính phủ nhằm phát triển hệ thống dạy nghề, đáp ứng được nhu cầu của
xã hội.
Tuy nhiên, chính sự quản lý chồng chéo nhà nước về giáo dục nghề nghiệp
nói riêng và về giáo dục đào tạo nói chung đã làm cho những lãng phí đầu tư
công chồng lên lãng phí do cả Bộ Giáo dục và Đào tạo và Bộ Lao động Thương binh
- Xã hội đều làm những công việc gần giống như nhau trong công tác đào tạo
nghề.
Lãng phí lớn nhất chính là ở công tác quy hoạch và thực hiện quy hoạch
mạng lưới dạy nghề.
Trong khi nguồn tuyển sinh đầu vào các trường nghề có giới hạn, nhưng
trên mỗi địa phương có đến hàng chục trường gồm dạy nghề, trường trung cấp
chuyên nghiệp, vài ba trường cao đẳng và đại học.
Sự cạnh tranh gay gắt nguồn tuyển sinh trong điều kiện số việc làm chưa
được tạo ra tương ứng với người lao động trong độ tuổi gia nhập thị trường lao
động, dẫn đến không ít trường nghề khó khăn trong tuyển sinh.
Trang thiết bị cơ sở vật chất đầu tư rất hoành tráng nhưng rồi thiếu
người học, quản lý và đội ngũ giáo viên yếu kém… nên đành để cho bụi phủ, mạng
nhện giăng đầy hoặc phải chuyển đổi cho chủ sử dụng khác.
Chính Thủ tướng đã lên tiếng về sự lãng phí: "Chúng ta còn lãng phí
lớn lắm, đầu tư kém hiệu quả chỗ nào cũng có. Nơi thì thiếu phòng học, nơi
phòng học không có học trò”.
Sự lãng phí không phải chỉ ở đầu tư ngân sách mà còn lãng phí nguồn đất
đai để xây dựng trường nghề. Mỗi trường cao đẳng nghề ít ra cũng phải vài ba
héc-ta đất ở nơi đô thị để xây dựng, nhưng rồi không ít trường vắng bóng người
học.
Việc quy hoạch và tổ chức mạng lưới dạy nghề không chỉ chồng chéo với
các trường trung cấp chuyên nghiệp, cao đẳng do ngành giáo dục quản lý mà
còn chồng chéo các nghề, trình độ đào tạo nghề với các trường nghề do các bộ
ngành, các tổ chức chính trị xã hội cũng có trường nghề trên địa bàn.
Chính vì thế Chỉ thị số 37 CT/TW về Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng về
đào tạo nhân lực có tay nghề cao nhấn mạnh việc phải quy hoạch lại mạng lưới cơ
sở GDNN để tập trung nguồn lực tạo ra sự thay đổi đối với công tác đào tạo nghề.
Sự lãng phí không dừng lại ở đó nếu đề cập đến các dự án vốn vay của
ngân hàng phát triển châu Á 121 triệu USD từ năm 1998. Có lẽ người ta đã rất
khó để nhận ra những kết quả và những tác động của dự án đến với công tác dạy
nghề trên phạm vi hệ thống.
Với mục tiêu tạo ra trên 300 chương trình dạy nghề gắn với năng lực và
tài liệu liên quan… nhưng đến năm 2011 thì khái niệm chương trình khung đã biến
mất trong Chiến lược phát triển dạy nghề giai đoạn 2011-2020, điều đó cũng coi
như đồng nghĩa với việc lãng phí các chương trình đã được xây dựng.
Trong khi chương trình kết cấu theo nguyên tắc xếp chồng module (theo
Luật dạy nghề 2006) từ sơ cấp đến trung cấp và cao đẳng nghề thì kinh phí cho
xây dựng chương trình sẽ giảm bớt rất nhiều. Nói cách khác thì khi đã xây nhà
người ta xây móng rồi thì chỉ cần chồng tầng lên là đủ, nhưng đằng này lại xây
móng một lần nữa – lãng phí sẽ nhân thêm.
Sự lãng phí này đến từ một Thông tư liên tịch giữa Bộ LĐTBXH và Bộ Tài
chính về chi cho chương trình mục tiêu dạy nghề.
Thông tư này đã
làm cho mỗi chương trình Trung cấp nghề chi khoảng 450 - 475 triệu đồng (đơn
giá/tiết học x tổng số tiết học). Còn chương trình Cao đẳng nghề thì chi khoảng
480 - 500 triệu một chương trình, với vỏn vẹn chỉ khoảng hơn chục trang giấy
(số tiền gấp nhiều lần một đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ).
Ấy vậy mà đến cuối năm 2012, Tổng cục dạy nghề qua một doanh nghiệp
trong nước lại nhập khẩu 8 chương trình nghề từ Malaysia, (một cán bộ của Tổng
cục dạy nghề cho biết: Những nghề đó Malaysia trong các cuộc thi tay nghề ASEAN
không vượt qua Việt Nam), gồm các chương trình: Khai thác máy tàu thủy; Điều
khiển tàu biển; Kỹ thuật xây dựng; Gia công thiết kế sản phẩm mộc; Chế biến
thủy sản; Kỹ thuật chế biến món ăn; Quản trị khách sạn; Quản trị lễ tân.
Lãnh đạo của Tổng cục dạy nghề từng tuyên bố về việc Việt Nam luôn giành
thứ hạng cao tại các kỳ thi tay nghề khu vực, vậy thì việc nhập khẩu chương
trình của nước ngoài đã tự nói lên tất cả về sự thiếu nhất quán của người làm
chính sách dạy nghề.
Vẽ rắn,
thêm chân... vẫn mờ mịt
Gần đây, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội lại còn vẽ ra việc phát
triển nghề có cấp độ quốc tế, khu vực và quốc gia. Nhưng khái niệm nghề cấp độ
độ quốc tế cũng rất mờ mịt, chẳng có quốc gia nào có khái niệm này trừ Việt Nam
Đến khi hỏi lại thì những nghề ấy người lao động làm việc cho doanh
nghiệp quốc tế nào, và cơ sở nghiên cứu nhu cầu thị trường lao động nào để phát
triển thì hầu như không có các điều tra khảo sát nhu cầu ở các ngành kinh tế.
Ngay đến trên địa bàn Đăklak cũng thiết kế 3 nghề cấp độ quốc tế,
10 nghề cấp độ ASEAN nhưng người lao động sẽ làm gì, ở đâu khi học xong nghề
thì chưa ai trả lời được…?
 |
| Nhiều lớp dạy nghề chỉ lác đác vài học viên như thế này. ảnh: Dantri. |
Sự lãng phí còn tăng lên nhiều khi đầu tư ngân sách nhà nước về cho các
trung tâm dạy nghề cấp huyện. Đầu tư thiếu đồng bộ cơ sở vật chất, con người và
thiết bị, không hình thành được mạng lưới liên kết, học chữ tại các trung tâm
Giáo dục thường xuyên tách rời với học nghề… dạy nghề theo kiểu phong trào cả
làng học một nghề…
Trên phạm vi quốc gia, sự lãng phí còn thể hiện ở sự ách tắc trong phân
luồng và hướng nghiệp do sự chia cắt trong quản lý hệ thống giáo dục đào tạo.
Ngành lao động không thể nào can thiệp được vào các trường THCS và THPT để làm
công tác dạy nghề hướng nghiệp do bất cập quản lý hiện nay.
Kết quả là thanh niên vẫn đổ xô vào học THPT, cố gắng thi vào Cao đẳng,
Đại học để rồi học không nổi hoặc bỏ học hoặc thất nghiệp.
Một đất nước với 100 triệu dân trong một tương lai rất gần, nguồn lực
còn phải thắt lưng buộc bụng cho các khoản chi khác mà hệ thống giáo dục đào
tạo còn bị chia cắt như hiện nay, trong khi tỷ lệ lao động chưa có chuyên môn
kỹ thuật rất cao đến trên 83% là thách thức rất lớn đối với Việt Nam trong thời
kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.
Xem thêm:
Nhận xét