Màu sắc Phìn Ngan

Màu sắc Phìn Ngan

Ông nhà văn Xuân Mẫn, nguyên cán bộ Mặt trận Tổ Quốc tỉnh Lào Cai , vốn là “Thổ công” của huyện Bát Xát nên rằm tháng Giêng rủ mình đi Phìn Ngan (Bát Xát) xem Lễ hội đầu xuân. Chả là “Tháng Giêng là tháng ăn chơi/ Sau Tết lễ hội khắp nơi tung hoành”.

Cụ nhà giáo Cao Văn Tư, nguyên Giám đốc Sở Giáo dục Đào tạo cũng bảo: “Cho tớ đi với!”. Ông Mẫn đèo xe máy ông Tư, ông sáu nhăm đèo ông bẩy mươi đi túc ta túc tắc như thể đi xe đạp dạo công viên. Còn mình thì “một mình một ngựa”.

Năm nay, huyện Bát Xát chọn Phìn Ngan, tổ chức Lễ hội Văn hóa – Thể thao các dân tộc. Lãnh đạo huyện và nhiều ban, ngành của tỉnh cũng đến dự khai mạc, đặc biệt có cả cô phó chủ tịch tỉnh Hà Thị Nga xinh đẹp.

Bẩy giờ tối mới khai mạc mà từ ba giờ chiều, bà con dân tộc Dao, Giáy, Hà Nhì... ở các bản đã tề tựu từng nhóm trên sườn đồi, trước cửa trụ sở xã. Các nam thanh, nữ tú, các cháu thiếu nhi, mẫu giáo cũng háo hức trước rực rỡ sắc màu và âm thanh lễ hội làm sống động cả một vùng trung tâm xã.

Sau khai mạc Lễ hội là màn tái hiện Tết nhẩy của người Dao. Ông thày cúng làm lễ khấn Bàn Vương và Tổ tiên rồi những người đàn ông nhẩy như nhập đồng xung quanh mâm cỗ thờ. Nghi lễ Tết nhẩy nhằm tạ ơn tổ tiên, cầu mong Bàn Vương và Tổ tiên giúp cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt, cầu mong  cho cuộc sống được yên lành.

Nhìn những người đàn ông Dao nhẩy trong ánh đèn đêm chập chờn như ma trơi, mình lại nhớ tới cái thảm họa kinh hoàng ở thôn Sùng Hoảng này hơn 8 năm trước, chỉ cách cái sân khấu hôm nay vài trăm mét. Vâng, khoảng 8 giờ tối ngày 13/9/2004, ngay cạnh con “suối tối” (Sùng Hoảng nghĩa là Suối tối), chỉ nháy mắt hằng chục ngàn mét khối đất đá từ trên núi cao ập xuống chôn vùi 23 con người, gần chục đứa trẻ trong 4 gia đình, như một ngôi mộ tập thể khổng lồ! Không một ai sống sót, kể cả từ con chó, con mèo, con gà cũng không còn... Nỗi đau Sùng Hoảng cho đến nay vẫn còn nhức nhối ở nơi đây, cái địa phương gập ghềnh núi non, địa hình chia cắt. Có lẽ người dân nơi đây cũng đang cố quên nỗi đau còn đó để tham gia vào lễ hội văn hóa – thể thao, hy vọng cuộc sống không còn những thảm cảnh như thế.

Chiều nay, từ trên đường nhìn xuống con “suối tối”, mình có cảm giác như nhìn xuống thượng nguồn sông Đà. Những tảng đá cuội khổng lồ chen nhau dưới lòng suối cạn như những cái lô cốt. Ông Vàng Dào Siên người Dao đỏ 65 tuổi cho biết: Cái suối này xưa kia nhiều cá lắm. Chúng tôi lấy cây nứa vót nhọn còn đâm được cá về ăn. Nhưng bây giờ nuôi con vịt cũng không có cá cho nó kiếm. Trên mình con suối này hiện “cõng” mấy cái đập thủy điện. Khi thủy điện chạy, nước cạn nhe, thế là cá chết hết, đúng là “người khôn của hiếm”.

Vào đến nơi thì cũng đã hơn 4 giờ chiều, còn gặp gỡ, hàn huyên mấy người quen nên 5 giờ mới ghi được vài hình ảnh. 

Từ chiều, bà con dân tộc đã tề tựu

trước cửa trụ sở xã

Chênh vênh trên những ta luy

Vị trí nào có thể đứng được thì đứng

Những tà áo thiếu nữ Hà Nhì

Chàng trai Dao mặc đồ Tây khoác vai thiếu nữ.
Thiếu nữ bắt gặp ông kính Phó nhòm ngượng quá, cúi vội xuống.

Hiếm hoi mới gặp tà áo dài người Kinh của các cô giáo vùng cao

Những em bé Dao hồn nhiên ăn quà

Cháu này mặc hiện đại nhưng may còn cái mũ Dân tộc

Phụ nữ Dao đỏ tươi tắn trong cái khăn đỏ đội đầu

Chỗ ngồi của họ không giống ghế của đại biểu

Những người đàn ông Dao trong điệu Tết nhẩy

trước sân khấu chính...

...Trong ánh đèn đêm chập chờn như ma trơi

Cúi xuống...

...Ngẩng lên...

...Nhẩy như nhập đồng...